به مناسبت فرا رسیدن ماه مبارک رمضان 1442 هـ ق، حجت الاسلام کاشانی بامداد روز یکشنبه مورخ 12 اردیبهشت ماه 1400 مصادف با سحر نوزدهمین روز ماه مبارک رمضان در برنامه زنده تلویزیونی «ماه من» شبکه سوم سیما حضور یافتند و به ادامه بحث پیرامون موضوع «دغدغه های امیرالمؤمنین صلوات الله علیه در عزل و نصب کارگزاران» به گفتگو پرداختند که مشروح این مصاحبه تقدیم حضورتان می گردد.
برای دریافت فایل صوتی این جلسه، اینجا کلیک نمایید.
برای دریافت فایل تصویری این جلسه، اینجا کلیک نمایید.
برای مشاهده و دریافت بسته مستندات این جلسه، اینجا کلیک نمایید.
بسم الله الرحمن الرحیم
آخرین بحثی که امشب و فردا شب به محضر عزیزان تقدیم می‌کنیم بحث «دغدغه‌های حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه راجع به کارگزاران و رفتارِ آن‌ها با مردم» است.
مقدّمه
من تعجّب می‌کنم که کوفیان چقدر نسبت به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه بی‌وفایی کرده‌اند.
سخنان حضرت و مهربانی حضرت با مردم حیرت‌انگیز است، گوشه‌هایی از آن را شب گذشته عرض کردیم، آخرین مطلب این بود که حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: وای بحالِ آن مسئولی که کسی را با پارتی‌بازی یا آشنا بودن انتخاب کند که این کار خیانت است، و بعد فرمودند که از اهل تجربه استفاده کنید، زندگی مردم زمانِ آزمون و خطا نیست، عدّه‌ای وضع مردم را بهم بریزند…
بعضی‌ها اینطور هستند که بعد از سی سال خرابکاری به یک فرد با سی سال تجربه در خرابکاری تبدیل می‌شوند!
حضرت فرمودند: اهل تجربه را انتخاب کنید، و سپس حساسیت‌های خود نسبت به کارگزاران را به مردم می‌فرمودند، چند مورد از آن‌ها را عرض می‌کنم تا به یک باب وارد شویم که هم برای ما ملاک تعیین می‌کند و هم برای مسئولین خط مشی.
برخی از توصیه‌های حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه به مسئولان حکومتی
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: «لَا تُحْشِمُوا أَحَداً عَنْ حَاجَتِهِ»[1]، وای بحال شما! نباید کار به جایی برسد که وقتی یک نفر نیازی دارد از اینکه بخواهد با شما حرف بزند خجالت بکشد.
شما نوکر هستید، باید راحت بیاید و صحبت کند، نباید برای عرض حاجتِ خود خجالت بکشد، این شما هستید که وظیفه دارید حاجتِ او را برآورده کنید. زمانی یک نفر به یک همسایه رو می‌زند، اما زمانی یک نفر می‌آید و به یک مسئول می‌گوید، مسئول وظیفه دارد که حتی الامکان پاسخگو باشد.
لذا حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: «فَأَنْصِفُوا النَّاسَ مِنْ أَنْفُسِكُمْ» به دادِ مردم برسید، «وَ اصْبِرُوا لِحَوَائِجِهِمْ»…
من این جملات را از جملات مختلفی که حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه در جاهای مختلف فرموده‌اند در کنار هم عرض می‌کنم، این‌ها در یک متن نیست.
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: «وَ اصْبِرُوا لِحَوَائِجِهِمْ» گشاده‌رو و صبور باشید، لُغُز نخوانید و به مردم طعنه نزنید، اگر یک نفر به شما رو می‌زند درواقع شما نوکرِ او هستید، صبر داشته باشید، حوصله کنید.
عجیب است! هر وقت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه راجع به حقوق مسلمین سخن می‌فرمایند… فرمودند: «وَ لاَ تَمَسُّنَّ مَالَ أَحَدٍ مِنَ النَّاسِ مُصَلٍّ وَ لاَ مُعَاهَدٍ» نسبت به اموال مردم دیدِ طمع نداشته باشید، نمازخوان یا غیرمسلمان! یعنی کسی که در پناه دولت اسلامی است.
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: «وَ اخْفِضْ لِلرَّعِیَّهِ جَنَاحَکَ»[2] در مقابل مردم خاک باشید. «واسِ بَينَهُم في مَجلِسِكَ»[3] وقتی در مجلسی می‌نشینید، تا آنجا که ممکن است جایگاه ویژه را حذف کنید. چند نفر هستند که در مورد آن‌ها نکات امنیتی مطرح است، خیلی‌ها با پارتی‌بازی به آنجا می‌روند و در آنجا می‌نشینند.
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: ای کارگزاران، ای استانداران، ای مسئولان، در مجلسِ خودتان مردم را یکسان ببینید، یک فقیرِ بیچاره بتواند در کنار یک ثروتمند راحت بنشیند، یک فقیرِ بیچاره بتواند در کنار اقوامِ یک مسئول یکسان دیده شود.
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه که کشورِ ایشان زیرِ شدیدترین غارت‌های شام و معاویه است به این جزئیات توجّه دارند، چون برای حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه ظلم حتّی کوچک هم زیاد است، یک ظلم هم بسیار است.
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه اینطور فرمودند: «وَليكَنُ القَريبُ وَالبَعيدُ عِندَكَ فِي الحَقِّ سَواءً»، اگر کسی از وسطِ یک روستایی از هزاران کیلومتر آن طرف‌تر آمد باید با برادرِ تو یکسان باشد.
کسانی که می‌خواهند خودشان را در معرض رأی مردم قرار بدهند باید ببینند که آیا اصلاً ربطی به این حرف‌ها دارند یا نه، اگر ربطی ندارند آتشِ جهنّم خودشان را سوزان‌تر نکنند.
حضرت فرمودند: «وَاجلِس لَهُمُ العَصرَينِ»[4] هر روز دو مرتبه خودت بیرون بیا.
بعضی از مسئولین ما هر سال یک مرتبه هم بیرون نمی‌آیند!
حضرت فرمودند: «وَاجلِس لَهُمُ العَصرَينِ» هر روز صبح و عصر بیرون بیا و کنار مردم باش. نه اینکه حتماً با بدبختی به خدمت شما برسند! خودت بیرون بیا. «فَأَفتِ المُستَفِتيَ ، وعَلِّمِ الجاهِلَ ، وذاكِرِ العالِمَ» خودت حرف بزن، اگر سؤال دارند جواب بده، گفتگو کن.
گاهی ما فکر می‌کنیم که اگر هر شش ماه یک مرتبه یک گزارش بدهیم کارِ خیلی بزرگی کرده‌ایم.
این کار باید هر روز دو مرتبه انجام بشود، این مردم واقعاً ولی‌نعمت هستند، هم قبل از انتخابات و هم بعد از انتخابات، هم دو روز مانده به انتخابات و هم سه سال بعد از انتخابات، این مردم واقعاً صاحبِ حکومت هستند.
بعد حضرت فرمودند: «ولا يَكُن لَكَ إلَى النّاسِ سَفيرٌ إلّا لِسانُكَ» هیچ سخنگویی بجز زبانِ خودت نباشد. آقای مسئول! تا آنجا که می‌توانی خودت بیا و توضیح بده، فکر نکن که کسر شأن است، بلکه نوکری کردن نوعی افتخار برای توست.
حضرت فرمودند: «ولا حاجِبٌ إلّا وَجهُكَ» دربانِ تو صورتِ توست. نباید دستِ مردم سخت به تو برسد.
حضرت در ادامه عبارتی فرموده‌اند که عجیب است، اگر ما امروز این عبارت را به دنیا عرضه کنیم دنیا تعجّب می‌کند، فرمودند: «لا تَحجُبَنَّ ذا حاجَةٍ عَن لِقائِكَ بِها» ای مسئول! وای بحال تو اگر دربان‌ها اجازه ندهند یک گرفتار به تو برسد، اگر اینطور شد، حتّی اگر مرتبه‌ی دوم پیش تو آمد و تو کارِ او را راه انداختی، باز هم تو مورد ستایش نیستی، فکر نکن هنر کرده‌ای که مرتبه‌ی اول راه نداده‌اند و بعد تو فهمیده‌ای و او را صدا کردی و کار او را راه انداختی، باز هم این کار به درد نمی‌خورد، نباید همان مرتبه‌ی اول جلوی او را می‌گرفتید.
مردم در نگاه حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه اینقدر محترم هستند، تازه حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه عصمت داشتند، حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه اصالتاً حقِ حاکمیت داشتند، حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه آبروی حکومت بودند، از این حکومت چیزی بدست حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه نمی‌رسید، نه اعتبار، نه ذرّه‌ای شخصیت و نه هیچ چیز دیگری.
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: مرتبه‌ی اول نباید او را رد کنید، مرتبه‌ی دوم که او را راه دادید و کار او را راه انداختید توقع تشکر نداشته باشید.
گاهی پیش می‌آید که یک نفر را رد می‌کنند و بعد مسئول می‌رود و پیگیری می‌کند و می‌گویند مسئول حقِ او را داد، بعد صدا و سیما هم سریع این کار را پخش کند! نخیر! اینطور نیست! نباید مرتبه‌ی اول این اتفاق می‌افتاد. تو که مسئول هستی چکار کرده‌ای که مسئول دفترِ تو راه نداده است؟ اصلاً این شخص نباید برمی‌گشت.
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه اینطور فرمودند: «فَلا تُشخِص هَمَّكَ عَنهُم»[5] اصلاً تمامِ دغدغه‌ی تو باید فقرا باشند، همّ و غمّ تو باید فقرا باشند، نه اینکه این‌ها را در کنارِ بقیه ببینید، همه‌ی مردم محترم هستند، اما فقرا باید دغدغه‌ی مسئول باشند، «ولا تُصَعِّر خَدَّكَ لَهُم» مبادا به این‌ها بی‌اعتنایی کنی، «تَفَقَّدَ مِن اُمورِهُم ما لا يَصِلُ إلَيكَ مِنهُم» بعضی از این‌ها بیچاره هستند، آنقدر گرفتار هستند که دستشان به تو نمی‌رسد که مسئول هستی، تو به دنبال آن‌ها برو، نه اینکه بنشینی تا به سراغ تو بیایند، اینکه بنشینی تا به سراغ تو بیایند و کارشان را انجام بدهی که هنر نیست، تو به دنبال آن‌ها برو. به دنبال چه کسانی؟ فقط پولدارها؟ فقط آبرودارها؟ فقط کس و کاردارها؟ نه! «مِمَّن تَقتَحِمُهُ العُيونُ و تَحقِرُهُ الرِّجالُ» کسانی که از چشم‌ها افتاده‌اند، کسانی که آدم‌ها آن‌ها را حساب نمی‌کنند.
به دنبال مشکل کودک کار برو، تو نوکرِ این‌ها هستی، این‌ها باید همّ و غمّ تو باشند، این‌ها باید همه‌ی وقتِ تو را بگیرند.
نشستن با فقرا محبوبِ حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه
لذا خودِ حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه هر روز بعد از نماز صبح با فقرا می‌نشستند،[6] چرا با فقرا می‌نشستند؟ مگر بقیه را راه نمی‌دادند؟ چرا! بقیه دب دب و کب کب داشتند و شأن خودشان نمی‌دانستند که بیایند، لذا بعضی اوقات اشعث‌ها اعتراض می‌کردند و می‌گفتند چرا فقط با فقرا می‌نشینی؟ حضرت هم با مانند اشعث برخورد می‌کردند.[7]
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه با فقرا می‌نشستند، حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: خدای متعال به تو محبّتی کرده است که محبوب‌ترین جلسه برای تو نشستن با فقرا و حل کردنِ مشکلاتِ آن‌هاست.[8]
لذا حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه با فقرا می‌نشستند، با این فقرا بحث و گفتگو می‌کردند، برای آن‌ها تدریس می‌کردند.
امام صادق صلوات الله علیه هنگام کمبود کالاهای اساسی در جامعه
بعد ما یک مسئله‌ی دیگری داریم، امروز در روزگاری هستیم که متأسفانه برخی از کالاهای اساسی در بازار کمیاب است و مردم دچار سختی شده‌اند، ببینید اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین نسبت به کارگزاران چگونه بوده‌اند.
امام صادق علیه الصلاة و السلام که حاکم نبودند، امام صادق صلوات الله علیه اینقدر حساس هستند. زمانی در مدینه گندم مرغوب کمیاب شد، امام صادق صلوات الله علیه از ابتدای سال خرجِ خرید سال خودشان را کرده بودند، به کارگرهای خودشان فرمودند: چون گندم مرغوب پیدا نمی‌شود بروید و جو بخرید و با این گندم‌ها مخلوط کنید تا ما هم مانند مردم بخوریم.[9]
تازه اینجا امام صادق صلوات الله علیه حاکم نبودند، الآن واقعاً… ان شاء الله خدای متعال کمک کند که اینطور باشد، آیا مسئولین ما متوجه می‌شوند اینکه مردم ساعت‌ها در صف می‌ایستند یعنی چه؟ آیا تفاوت مرغ مرغوب و نامرغوب را تشخیص می‌دهند؟
این روایت در کافی شریف هست که وقتِ دیگری زمان امام صادق صلوات الله علیه قیمت گندم در مدینه بالا رفت، نه اینکه مرغوب نبود، اینجا اصلاً گران شد، حضرت فرمودند: بروید و آنچه که داریم را به قیمت معمول بفروشید، ما هم روزانه خرید می‌کنیم.[10]
یعنی ما هم بچشیم که مردم چه می‌کشند، قابل توجّه است که اینجا امام صادق صلوات الله علیه حاکم نیستند.
در حکومت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه هیچ کسی تافته‌ی جدابافته نیست و مسئولان در سختی هستند.
این مطلب را ببینید، زمانی است که می‌گوییم مردم در زمان حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه نان گندم و گوشت، «ليطعم الناس خبز البر و اللحم»[11] به مردم نان گندم و گوشت می‌خوراندند و خود حضرت نان جوی الک نشده را سیر میل نمی‌فرمودند!
ببینید چقدر فاصله است!
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه کارگزار خود را به روزه سفارش می‌کنند
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه نسبت به کارمندان و کارگزاران و استانداران و فرمانداران خود توقع نداشتند که اینقدر گرسنگی بکشند، اما این نمونه را ببینید، این از آن مطالبی است که باید سردر هیأت دولت، شورای عالی قضایی، غذاخوری مجلس شورای اسلامی بزنند که وقتی آقایان می‌روند و منو را نگاه می‌کنند ببینند، این‌ها که شعار نیست، تاریخ مصرفِ این مطالب هیچ وقت نمی‌گذرد، زمانی تاریخ مصرفِ آن می‌گذرد که دیگر هیچ فقیری وجود نداشته باشد.
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه به «زیاد بن ابیه» نامه نوشتند، فرمودند: «قد أخبَرَني أنَّكَ تُكثِرُ مِنَ الألوانِ المُختَلِفَةِ في الطَّعامِ»[12]، به من خبر داده‌اند که در منوی غذایی خودتان چند نوع غذا می‌گذارید.
آیا حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه معاذالله بی‌کار هستند؟ کسی که در آن روزگار امپراطوری جهان اسلام را در اختیار دارد، آن توسعه‌ی گسترده‌ی جغرافیایی، این همه مشکلات، ولی از این جزئیات فارغ نمی‌شوند.
«زیاد بن ابیه» بیشتر در نیمه دوم حکومت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه پست دارد، پس حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه در اوج مشکلات هستند، اصلاً حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه برای همین مسائل حکومت کرده‌اند، برای خط‌مشی‌گذاری، حضرت فرمودند: شنیده‌ام که در یک وعده چند نوع غذا می‌آورند، «وتدَّهِنُ كُلَّ يَومٍ» هر روز یک عطر و روغن و تزئین! «فَما عَليْكَ لو صُمْتَ للَّهِ أيَّاماً» چند روز در هفته روزه بگیر تا بفهمی که بقیه چه می‌کشند.
توجّه کنید که حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه این فرمایشات را به «زیاد بن ابیه» فرموده‌اند، نه مالک اشتر، نه عمّار، نه حذیفه، یعنی نه اینکه به ویژه‌ها فرموده باشند، بلکه او جزوِ معمولی‌ترین کارگزاران حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه است، جزوِ سطح پایین‌ترین کارگزاران حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه است.
یعنی اگر سبک و مشی زندگی تو اینطور است اصلاً مسئولیت نگیر و به زندگی خودت برس، کسی هم با تو کاری ندارد، اصلاً اگر حضرت به خانه‌ی یک فرد عادی می‌رفتند و می‌دیدند او خیلی بیش از حد ساده است می‌فرمودند: برای چه اینطور زندگی می‌کنی؟ مثلاً طرف می‌گفت می‌خواهم مانند شما باشم، حضرت می‌فرمودند: من مسئول هستم! تو که مسئول نیستی، نمی‌خواهد تو به عشق من خودت را به زحمت زیاد بیندازی، تو همینکه ساده‌زیست باشی خوب است، نمی‌خواهد خودت را اینقدر به زحمت بیندازی.[13]
حضرت به «زیاد بن ابیه» فرمودند: «فَما عَليْكَ لو صُمْتَ للَّهِ أيَّاماً» چند روز در هفته روزه بگیر تا بفهمی که بقیه چه می‌کشند، «وتصدَّقتَ بِبَعضِ ما عِندَكَ مُحتَسِباً»، غذای خودت را صدقه بده، «وأكَلْتَ طَعامَكَ مِراراً قَفَاراً»، تو باید مکرراً نان خالی بخوری.
آیا الآن می‌شود اصلاً این حرف‌ها را در جایی مطرح کرد؟ حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: «فإنَّ ذلِكَ شعارُ الصَّالِحينَ!»، علامتِ کارگزار صالح این است که از غذای مردم بیچاره باخبر است.
حال می‌گویند اگر ما روزه بگیریم نمی‌توانیم کار کنیم!
اگر کارگزار از مردم فاصله داشته باشد
تو باید حالِ این‌ها را بفهمی، اگر نفهمی تصمیماتِ هوایی می‌گیری که ربطی به زندگی مردم بیچاره ندارد، اینطور فقط یک طبقه‌ی خاص آدم حساب می‌شوند.
من یک نمونه عرض کنم: ما امروز در کشور خودمان یک اشتباهِ فاحش داریم، به کسانی که ماشین دارند سهمیه‌ی یارانه‌ی بنزین می‌دهیم، کسانی که ماشین ندارند سهمیه هم ندارند! یعنی کسانی که ماشین ندارند از بخشی از بیت المال محروم هستند!
اولویت قانون باید «فقراء» باشد! ما باید برگردیم و این قوانین را اصلاح کنیم، وگرنه اصلاً از این فرمایشات حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه تعجّب می‌کنیم.
حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه فرمودند: آیا می‌خواهی مردم حرفِ تو را باور کنند؟ «وَ لْتَكُنْ سَرِيرَتُكَ كَعَلَانِيَتِكَ»[14] باید ظاهر و باطن تو یکی باشد.
وقتی مردم غم دارند باید غم را واقعاً در چهره‌ی تو ببینند و تو را در کنارِ خودشان حس کنند. وقتی گرفتاری مانند سیل و زلزله پیش می‌آید باید تو را در میان میدان ببینند، نه اینکه وقتی کارها تمام شد تازه بیایی و از وضعیت بازدید کنی! مردم باید شما را در مشکلاتِ خودشان ببینند که بفهمند تمام تلاشِ شما خدمت است.
این‌ها دغدغه‌های حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه است، برای همین است که اهل بیت سلام الله علیهم أجمعین نسبت به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه اینطور واله هستند.
امام کاظم صلوات الله علیه به ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه افتخار می‌کنند
هر کسی بیاید و این فضا را ببیند عاشقانه به ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه افتخار می‌کند.
ببینید امام کاظم علیه الصلاة و السلام چطور به ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه افتخار می‌کنند، این از دعاهایی است که امام کاظم صلوات الله علیه زیاد می‌خواندند، نام این دعا «دعای اعتقاد» است که بسیار مهم است و در «مهج الدعوات» مرحوم سیّد بن طاووس رضوان الله تعالی علیه نقل شده است،[15] ابتدای آن دعا اینطور شروع می‌شود: خدایا! گناهانِ زیاد من باعث شده است که من روسیاه بشوم و از چشم تو بیفتم، اگر رحمتِ تو نبود من ناامید می‌شدم، خدایا! روز قیامت داریم که «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ»، روز قیامت هر کسی را با امامِ او صدا می‌زنند، خدایا! من به توحید تو و نبوّت پیغمبر و «وَ أَنَّ عَلِيّاً أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ وَارِثُ عِلْمِ النَّبِيِّينَ وَ قَاتِلُ الْمُشْرِكِينَ وَ إِمَامُ الْمُتَّقِينَ وَ مُبِيرُ الْمُنَافِقِينَ وَ مُجَاهِدُ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ إِمَامِي وَ مَحَجَّتِي وَ مَنْ لَا أَثِقُ بِالْأَعْمَالِ وَ إِنْ زَكَتْ» حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه کسی هستند که من به اعمالِ خودم حتّی اگر خوب باشد اطمینان ندارم، «وَ لَا أَرَاهَا مُنْجِيَةً لِي» اعمال صالح خودم را برای خودم نجات‌بخش نمی‌دانم «وَ إِنْ صَلَحَتْ» حتّی اگر خوب باشد «إِلَّا بِوَلَايَتِهِ» الا به ولایتِ او «وَ الِايتِمَامِ بِهِ» و پذیرشِ امامت او «وَ الْإِقْرَارِ بِفَضَائِلِهِ».
بعد امام کاظم علیه الصلاة و السلام می‌فرمایند: خدایا! من را روز قیامت جزوِ کسانی قرار بده که وقتی صدا می‌زنند «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» من زیرِ پرچم حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه باشم.
خدایا! این دعای حضرت موسی بن جعفر سلام الله علیه را برای همه‌ی عزیزانی که ما را نگاه می‌کنند و به حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه دلداده هستند مستجاب بفرما.
خدایا! خیلی‌ها حاجتمند هستند، بعضی‌ها مانند من بیماری نفسی دارند و قلب بیمار دارند و توان توبه و ترک گناه ندارند، عدّه‌ای هم بیماری‌های جسمی دارند، خدایا! تو را به برکت حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه و به دل‌شکستگی امشب حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه و به دلتنگی حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه نسبت به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها قسم می‌دهیم که حاجات همه‌ی مؤمنین را روا بفرما، همه‌ی بیماران را شفاء عنایت بفرما، و امسال را سال ظهور مولای ما فرزند برومند حضرت امیرالمؤمنین علی صلوات الله علیه قرار بده.
[1] نهج البلاغة، نامه 51 (صبحی صالح، صفحه 425) (فَأَنْصِفُوا النَّاسَ مِنْ أَنْفُسِكُمْ وَ اصْبِرُوا لِحَوَائِجِهِمْ وَ لَا تُحْشِمُوا أَحَداً عَنْ حَاجَتِهِ وَ لَا تَحْبِسُوهُ عَنْ طَلِبَتِه….. وَ لاَ تَمَسُّنَّ مَالَ أَحَدٍ مِنَ النَّاسِ مُصَلٍّ وَ لاَ مُعَاهَدٍ)
[2] نهج البلاغة، نامه 46 (صبحی صالح، صفحه 420) (…وَ ارْفُقْ مَا کَانَ الرِّفْقُ أَرْفَقَ وَ اعْتَزِمْ بِالشِّدَّهِ حِینَ لاَ تُغْنِی عَنْکَ إِلاَّ الشِّدَّهُ وَ اخْفِضْ لِلرَّعِیَّهِ جَنَاحَکَ وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَکَ وَ أَلِنْ لَهُمْ جَانِبَکَ وَ آسِ بَیْنَهُمْ فِی اللَّحْظَهِ وَ النَّظْرَهِ وَ الْإِشَارَهِ وَ التَّحِیَّهِ حَتَّی لاَ یَطْمَعَ الْعُظَمَاءُ فِی حَیْفِکَ وَ لاَ یَیْأَسَ الضُّعَفَاءُ مِنْ عَدْلِکَ وَ السَّلاَمُ.)
[3] ارشاد القلوب، جلد 2، صفحه 184 (في كِتابِهِ إلى حُذَيفَةَ بنِ اليَمانِ: بِسمِ اللّه ِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ ، مِن عَبدِ اللّه ِ عَلِيٍّ أميرِ المُؤمِنينَ إلى حُذَيفَةَ بنِ اليَمانِ ، سَلامٌ عَلَيكَ . أمّا بَعدُ……وَاخفِض لِرَعِيَّتِكَ جَناحَكَ ،وواسِ بَينَهُم في مَجلِسِكَ، وَليكَنُ القَريبُ وَالبَعيدُ عِندَكَ فِي الحَقِّ سَواءً ، وَاحكُم بَينَ النّاسِ بِالحَقِّ ، وأقِم فيهِم بِالقِسطِ ، ولا تَتَّبِعِ الهَوى، ولا تَخَف فِي اللّه ِ لَومَةَ لائِمٍ ؛ فَـ «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَواْ وَّ الَّذِينَ هُم مُّحْسِنُونَ)
[4] نهج البلاغة، نامه 67 (صبحی صالح، صفحه 457) (في كِتابِهِ إلى قُثَمَ بنِ العَبّاسِ عامِلِهِ ع: أمّا بَعدُ ، فَأَقِم لِلنّاسِ الحَجَّ ، وذَكِّرهُم بِأَيّامِ اللّه، وَاجلِس لَهُمُ العَصرَينِ ؛ فَأَفتِ المُستَفِتيَ ، وعَلِّمِ الجاهِلَ ، وذاكِرِ العالِمَ. ولا يَكُن لَكَ إلَى النّاسِ سَفيرٌ إلّا لِسانُكَ، ولا حاجِبٌ إلّا وَجهُكَ . ولا تَحجُبَنَّ ذا حاجَةٍ عَن لِقائِكَ بِها؛ فَإِنَّها إن ذيدَت عَن أبوابِكَ في أوَّلِ وِردِها لَم تُحمَد فيما بَعدُ عَلى قَضائِها. وَانظُر إلى مَا اجتَمَعَ عِندَكَ مِن مالِ اللّه ِ فَاصرِفهُ إلى مَن قِبَلَكَ مِن ذَوِي العِيالِ وَالمَجاعَةِ،مُصيبا بِهِ مَواضِعَ الفاقَةِ وَالخَلّاتِ، وما فَضَلَ عَن ذلِكَ فَاحمِلهُ إلَينا لِنَقسِمَهُ فيمَن قِبَلَنا. ومُر أهلَ مَكَّةَ ألّا يَأخُذوا مِن ساكِنٍ أجرا ؛ فَإِنَّ اللّه سُبحانَهُ يَقولُ: «سَوَآءً الْعَـكِفُ فِيهِ وَ الْبَادِ» فَالعاكِفُ : اَلمُقيمُ بِهِ ، وَالبادِي : الَّذي يَحُجُّ إلَيهِ مِن غَيرِ أهلِهِ. وَفَّقَنَا اللّه وإيّاكُم لِمَحابِّهِ ، وَالسَّلامُ)
[5] نهج البلاغة، نامه 53 (صبحی صالح، صفحه 439) (….فَلا تُشخِص هَمَّكَ عَنهُم ، ولا تُصَعِّر خَدَّكَ لَهُم ، «وتَواضَع للّه يَرفَعكَ اللّه، وَاخفَض جَناحَكَ لِلضُّعَفاءِ ، وَاربِهِم إلى ذلِكَ مِنكَ حاجَةً»، وتَفَقَّدَ مِن اُمورِهُم ما لا يَصِلُ إلَيكَ مِنهُم مِمَّن تَقتَحِمُهُ العُيونُ و تَحقِرُهُ الرِّجالُ ، فَفَرِّغ لِاُولئِكَ ثِقَتَكَ مِن أهلِ الخَشيَةِ وَالتَّواضُعِ فَليَرفَع إلَيكَ اُمورَهُم ، ثُمَّ اعمَل فيهِم بِالإِعذارِ إلَى اللّه ِ يَومَ تَلقاهُ ، فَإِنَّ هؤُلاءِ أحوَجُ إلَى الإِنصافِ مِن غَيرِهِم، وكُلٌّ فَأَعذِر إلَى اللّه ِ في تَأدِيَةِ حَقِّهِ إلَيهِ . وتَعَهَّد أهلَ اليُتمِ وَالزَّمانَةِ وَالرِّقَّةِ فِي السِّنِّ مِمَّن لا حيلةَ لَهُ ، ولا يَنصِبُ لِلمَسأَلَةِ نَفسَهُ ؛ «فَأَجرِ لَهُم أرزاقاً ، فَإِنَّهُم عِبادُ اللّه، فَتَقَرَّب إلَى اللّه ِ بِتَخَلُّصِهِم ووَضعِهِم مَواضِعَهُم في أقواتِهِم وحُقوقِهِم ، فَإِنَّ الأَعمالَ تَخلُصُ بِصِدقِ النِّيّاتِ . ثُمَّ إنَّهُ لا تَسكُنُ نُفوسُ النّاسِ أو بَعضِهِم إلى أنَّكَ قَد قَضَيتَ حُقوقَهُم بِظَهرِ الغَيبِ دونَ مُشافَهَتِكَ بِالحاجاتِ» ، وذلِكَ عَلَى الوُلاةِ ثَقيلٌ ، وَالحَقُّ كُلُّهُ ثَقيلٌ ، وقَد يُخَفِّفُهُ اللّه ُ عَلى أقوامٍ طَلَبُوا العاقِبَةَ فَصَبَّروا نُفوسَهُم ، ووَثِقوا بِصِدقِ مَوعودِ اللّه ِ «لَمَن صَبَرَ وَاحتَسَبَ ، فَكُن مِنهُم وَاستَعِن بِاللّه)
[6] شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد، جلد 4، صفحه 109 (وَ رَوَى زُرَارَةُ بْنُ أَعْيَنَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ علیه السلام قَالَ: كَانَ عَلِيٌّ علیه السلام إِذَا صَلَّى الْفَجْرَ لَمْ يَزَلْ مُعَقِّباً إِلَى أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ فَإِذَا طَلَعَتْ اجْتَمَعَ إِلَيْهِ الْفُقَرَاءُ وَ الْمَسَاكِينُ وَ غَيْرُهُمْ مِنَ النَّاسِ فَيُعَلِّمُهُمُ الْفِقْهَ وَ الْقُرْآن.)
[7] الکامل للمبرد، جلد 2، صفحه 48 (قول الأشعث بن قيس لعليّ بن أبي طالب رحمه اللَّه و أتاه يتخطّى رقاب النّاس و عليّ على المنبر فقال: يا أمير المؤمنين غلبتنا هذه الحمراء على قربك، قال: فركض عليّ المنبر برجله فقال صعصعة بن صوحان العبديّ: ما لنا و لهذا يعنى الأشعث ليقولنّ أمير المؤمنين اليوم في العرب قولا لا يزال يذكر، فقال عليّ: من يعذرني من هذه الضّياطرة يتمرّغ أحدهم على فراشه تمرّغ الحمار؛ و يهجّر قوم للذّكر، فيأمرني أن أطردهم؛ ما كنت لأطردهم فأكون من الجاهلين (الظالمین)، و الّذي فلق الحبّة و برأ النّسمة ليضربنّكم على الدّين عودا كما ضربتموهم عليه بدءا.)
[8] الأمالي للطوسي، صفحه 181 (أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو الْحَسَنِ عَلِيُّ بْنُ خَالِدٍ الْمَرَاغِيُّ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ صَالِحٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَبْدُ الْأَعْلَى بْنُ وَاصِلِ الْأَسَدِيُّ، عَنْ مُخَوَّلِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَزَوَّرٍ، عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ، قَالَ: سَمِعْتُ عَمَّارَ بْنَ يَاسِرِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ لِعَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلَامُ: يَا عَلِيُّ، إِنَّ اللَّهَ قَدْ زَيَّنَكَ بِزِينَةٍ لَمْ يُزَيِّنِ الْعِبَادَ بِزِينَةٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْهَا، زَيَّنَكَ بِالزُّهْدِ فِي الدُّنْيَا، وَ جَعَلَكَ لَا تَرْزَأُ مِنْهَا شَيْئاً، وَ لَا تَرْزَأُ مِنْكَ شَيْئاً، وَ وَهَبَ لَكَ حُبَّ الْمَسَاكِينِ، فَجَعَلَكَ تَرْضَى بِهِمْ أَتْبَاعاً، وَ يَرْضَوْنَ بِكَ إِمَاماً.)
[9] الکافي (ط الإسلامیة)، جلد 5، صفحه 166 (عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ: أَصَابَ أَهْلَ الْمَدِينَةِ غَلَاءٌ وَ قَحْطٌ حَتَّى أَقْبَلَ الرَّجُلُ الْمُوسِرُ يَخْلِطُ الْحِنْطَةَ بِالشَّعِيرِ وَ يَأْكُلُهُ وَ يَشْتَرِي بِبَعْضِ الطَّعَامِ وَ كَانَ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع طَعَامٌ جَيِّدٌ قَدِ اشْتَرَاهُ أَوَّلَ السَّنَةِ فَقَالَ لِبَعْضِ مَوَالِيهِ اشْتَرِ لَنَا شَعِيراً فَاخْلِطْ بِهَذَا الطَّعَامِ أَوْ بِعْهُ فَإِنَّا نَكْرَهُ أَنْ نَأْكُلَ جَيِّداً وَ يَأْكُلُ النَّاسُ رَدِيّاً)
[10] الکافي (ط الإسلامیة)، جلد 5، صفحه 166 (مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ جَهْمِ بْنِ أَبِي جَهْمَةَ عَنْ مُعَتِّبٍ قَالَ: قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع وَ قَدْ تَزَيَّدَ السِّعْرُ بِالْمَدِينَةِ كَمْ عِنْدَنَا مِنْ طَعَامٍ قَالَ قُلْتُ عِنْدَنَا مَا يَكْفِيكَ أَشْهُراً كَثِيرَةً قَالَ أَخْرِجْهُ وَ بِعْهُ قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ لَيْسَ بِالْمَدِينَةِ طَعَامٌ قَالَ بِعْهُ فَلَمَّا بِعْتُهُ قَالَ اشْتَرِ مَعَ النَّاسِ يَوْماً بِيَوْمٍ وَ قَالَ يَا مُعَتِّبُ اجْعَلْ قُوتَ عِيَالِي نِصْفاً شَعِيراً وَ نِصْفاً حِنْطَةً فَإِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ أَنِّي وَاجِدٌ أَنْ أُطْعِمَهُمُ الْحِنْطَةَ عَلَى وَجْهِهَا وَ لَكِنِّي أُحِبُّ أَنْ يَرَانِيَ اللَّهُ قَدْ أَحْسَنْتُ تَقْدِيرَ الْمَعِيشَةِ) و همچنین الکافي (ط الإسلامیة)، جلد 5، صفحه 166 (عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَسِّنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ مُعَتِّبٍ قَالَ: كَانَ أَبُو الْحَسَنِ ع يَأْمُرُنَا إِذَا أَدْرَكَتِ الثَّمَرَةُ أَنْ نُخْرِجَهَا فَنَبِيعَهَا وَ نَشْتَرِيَ مَعَ الْمُسْلِمِينَ يَوْماً بِيَوْمٍ.)
[11] الأمالي للصدوق، صفحه ۳۵۶ (عن محمدبن قيس،عن أبي جعفرالباقر(عليه السلام)،أنه قال: والله إن كان علي (عليه-السلام) ليأكل أكل العبد، ويجلس جلسة العبد، وإن كان ليشتري القميصين السنبلانيين فيخير غلامه خيرهما ثم يلبس الآخر، فإذا جاز أصابعه قطعه، وإذا جاز كعبه حذفه، ولقد ولي خمس سنين ما وضع آجرة على آجرة، ولا لبنة على لبنة، و لا أقطع قطيعا، ولا أورث بيضاء ولا حمراء، و إن كان ليطعم الناس خبز البر و اللحم، وينصرف إلى منزله ويأكل خبز الشعير و الزيت والخل، وما ورد عليه أمران كلاهما لله رضا إلا أخذ بأشدهما على بدنه، ولقد أعتق ألف مملوك من كد يده، تربت فيه يداه، وعرق فيه وجهه، وما أطاق عمله أحد من الناس، وإن كان ليصلي في اليوم والليلة ألف ركعة، و إن كان أقرب الناس شبها به علي بن الحسين (عليهما السلام)، و ما أطاق عمله أحد من الناس بعده) و همچنین الغارات، جلد 1، صفحه 85 (قال الباقر صلوات الله علیه: كانَ عَلِيٌّ عليه السلام يُطعِمُ النّاسَ بِالكوفَةِ الخُبزَ وَاللَّحمَ ، وكانَ لَهُ طَعامٌ عَلى حِدَةٍ ، فَقالَ قائِلٌ مِنَ النّاسِ : لَو نَظَرنا إلى طَعامِ أميرِ المُؤمِنينَ ما هُوَ . فَأَشرَفوا عَلَيهِ وإذا طَعامُهُ ثَريدَةٌ بِزَيتٍ ، مُكَلَّلَةٌ بِالعَجوَةِ، وكانَ ذلِكَ طَعامُهُ ، وكانَتِ العَجوَةُ تُحمَلُ إلَيهِ مِنَ المَدينَةِ)
[12] شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد، جلد 16، صفحه 197 (و قد أخبَرَني أنَّكَ تُكثِرُ مِنَ الألوانِ المُختَلِفَةِ في الطَّعامِ في اليومِ الواحِدِ، وتدَّهِنُ كُلَّ يَومٍ فَما عَليْكَ لو صُمْتَ للَّهِ أيَّاماً، وتصدَّقتَ بِبَعضِ ما عِندَكَ مُحتَسِباً، وأكَلْتَ طَعامَكَ مِراراً قَفَاراً، فإنَّ ذلِكَ شعارُ الصَّالِحينَ! أ فتَطمَعُ وأَنتَ مُتمرِّغٌ في النَّعيمِ، تستأثِرُ بهِ علَى الجارِ والمِسكينِ والضَّعِيفِ والفَقِيرِ والأرمَلَةِ واليَتيمِ، أن يُحسَبَ لَك أجرُ المُتَصدِّقِينَ وأخبرني أنَّكَ تَتَكلّمُ بِكَلامِ الأبرارِ، وتَعمَلُ عَمَلَ الخاطِئينَ، فإن كُنتَ تَفعَلُ ذلِكَ فَنَفسَكَ ظَلَمْتَ، وعَمَلَكَ أَحْبَطْتَ، فَتُبْ إلى ربِّكَ يُصلِحْ لَكَ عَمَلَكَ، واقتَصِدْ في أمرِكَ، وقَدِّمْ إلى ربِّك الفَضلَ لِيَوْمِ حاجَتِكَ وادَّهِنْ غِبّاً ، فإنِّي سَمِعتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه و آله يَقولُ: ادّهِنُوا غِبّاً ولا تدّهنوا رِفها)
[13] نهج البلاغة، خطبه 209 (وقَد دَخَلَ عَلَى العَلاءِ بنِ زِيادٍ الحارِثِيِّ ـ وهُوَ مِن أصحابِهِ ـ يَعودُهُ ، فَلَمّا رَأى سَعَةَ دارِهِ قالَ: ما كُنتَ تَصنَعُ بِسَعَةِ هذِهِ الدّارِ فِي الدُّنيا ، وأنتَ إلَيها فِي الآخِرَةِ كُنتَ أحوَجَ؟ وبَلى إن شِئتَ بَلَغتَ بِهَا الآخِرَةَ : تُقرِي فيهَا الضَّيفَ ، وتَصِلُ فيهَا الرَّحِمَ ، وتُطلِعُ مِنهَا الحُقوقَ مَطالِعَها ، فَإِذا أنتَ قَد بَلَغتَ بِهَا الآخِرَةَ . فَقالَ لَهُ العَلاءُ : يا أميرَ المُومِنينَ ، أشكو إلَيكَ أخي عاصِمَ بنَ زِيادٍ . قالَ : وما لَهُ؟ قالَ: لَبِسَ العَباءَةَ وتَخَلّى عَنِ الدُّنيا . قالَ : عَلَيَّ بِهِ . فَلَمّا جاءَ قالَ: يا عُدَيَّ نَفسِهِ ، لَقَدِ استَهامَ بِكَ الخَبيثُ! أما رَحِمتَ أهلَكَ ووَلَدَكَ؟ أتَرَى اللّه َ أحَلَّ لَكَ الطَّيِّباتِ ، وهُوَ يَكرَهُ أن تَأخُذَها! أنتَ أهوَنُ عَلَى اللّه ِ مِن ذلِكَ! قالَ : يا أميرَ المُؤمِنينَ ، هذا أنتَ في خُشونَةِ مَلبَسِكَ وجُشوبَةِ مَأكَلِكَ! قالَ : وَيحَكَ ، إنّي لَستُ كَأَنتَ ، إنَّ اللّه َ تَعالى فَرَضَ عَلى أئِمَّةِ العَدلِ أن يُقَدِّروا أنفُسَهُم بِضَعَفَةِ النّاسِ؛ كَيلا يَتَبَيَّغَ بِالفَقيرِ فَقرُهُ)
[14] وقعة صفین، صفحه 106 (وَ كَتَبَ (امیرالمؤمنین سلام الله علیه): «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ مِنْ عَبْدِ اللَّهِ عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ إِلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ خَيْرَ النَّاسِ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَقْوَمُهُمْ لِلَّهِ بِالطَّاعَةِ فِيمَا لَهُ وَ عَلَيْهِ وَ أَقْوَلُهُمْ بِالْحَقِّ وَ لَوْ كَانَ مُرّاً فَإِنَّ الْحَقَّ بِهِ قَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ لْتَكُنْ سَرِيرَتُكَ كَعَلَانِيَتِكَ وَ لْيَكُنْ حُكْمُكَ وَاحِداً وَ طَرِيقَتُكَ مُسْتَقِيمَةً فَإِنَّ الْبَصْرَةَ مَهْبِطُ الشَّيْطَانِ فَلَا تَفْتَحَنَّ عَلَى يَدِ أَحَدٍ مِنْهُمْ بَاباً لَا نُطِيقُ سَدَّه نَحْنُ وَ لَا أَنْتَ وَ السَّلَامُ»)
[15] مهج الدعوات لسیدبن¬طاووس (ط دار الذخائر)، صفحات 226 – 223 ( قَالَ الشَّيْخُ عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يُوسُفَ الْحَرَّانِيُّ قَالَ الشَّيْخُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ جَعْفَرٍ النُّعْمَانِيُّ الْكَاتِبُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَلِيِّ بْنُ هَمَّامٍ قَالَ حَدَّثَنِي إِبْرَاهِيمُ بْنُ إِسْحَاقَ النَّهَاوَنْدِيُّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ الْأَهْوَازِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ قَالَ سَمِعْتُ مَوْلَايَ مُوسَى بْنَ جَعْفَرٍ ص يَدْعُو بِهَذَا الدُّعَاءِ و هو دعاء الاعتقاد إِلَهِي إِنَّ ذُنُوبِي وَ كَثْرَتَهَا قَدْ غَبَّرَتْ وَجْهِي عِنْدَكَ وَ حَجَبَتْنِي عَنِ اسْتِيهَالِ رَحْمَتِكَ وَ بَاعَدَتْنِي عَنِ اسْتِنْجَازِ مَغْفِرَتِكَ وَ لَوْ لَا تَعَلُّقِي بِآلَائِكَ وَ تَمَسُّكِي بِالرَّجَاءِ لَمَا وَعَدْتَ أَمْثَالِي مِنَ الْمُسْرِفِينَ وَ أَشْبَاهِي مِنَ الْخَاطِئِينَ بِقَوْلِكَ يٰا عِبٰادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلىٰ أَنْفُسِهِمْ لٰا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّٰهِ إِنَّ اللّٰهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ وَ حَذَّرْتَ الْقَانِطِينَ مِنْ رَحْمَتِكَ فَقُلْتَ وَ مَنْ يَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلَّا الضّٰالُّونَ ثُمَّ نَدَبْتَنَا بِرَحْمَتِكَ إِلَى دُعَائِكَ فَقُلْتَ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبٰادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دٰاخِرِينَ إِلَهِي لَقَدْ كَانَ ذُلُّ الْإِيَاسِ عَلَيَّ مُشْتَمِلًا وَ الْقُنُوطُ مِنْ رَحْمَتِكَ بِي مُلْتَحِفاً إِلَهِي قَدْ وَعَدْتَ الْمُحْسِنَ ظَنَّهُ بِكَ ثَوَاباً وَ أَوْعَدْتَ الْمُسِي‌ءَ ظَنَّهُ بِكَ عِقَاباً اللَّهُمَّ وَ قَدْ أَسْبَلَ دَمْعِي حُسْنُ ظَنِّي بِكَ فِي عِتْقِ رَقَبَتِي مِنَ النَّارِ وَ تَغَمُّدِ زَلَلِي وَ إِقَالَةِ عَثْرَتِي وَ قُلْتَ وَ قَوْلُكَ الْحَقُّ لَا خُلْفَ لَهُ وَ لَا تَبْدِيلَ يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُنٰاسٍ بِإِمٰامِهِمْ ذَلِكَ يَوْمُ النُّشُورِ فَإِذٰا نُفِخَ فِي الصُّورِ وَ بُعْثِرَ مٰا فِي الْقُبُورِ اللَّهُمَّ إِنِّي أُقِرُّ وَ أُشْهِدُ وَ أَعْتَرِفُ وَ لَا أَجْحَدُ وَ أُسِرُّ وَ أُظْهِرُ وَ أُعْلِنُ وَ أُبْطِنُ بِأَنَّكَ أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَحْدَكَ لَا شَرِيكَ لَكَ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ وَ أَنَّ عَلِيّاً أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَيِّدُ الْوَصِيِّينَ وَ وَارِثُ عِلْمِ النَّبِيِّينَ وَ قَاتِلُ الْمُشْرِكِينَ وَ إِمَامُ الْمُتَّقِينَ وَ مُبِيرُ الْمُنَافِقِينَ وَ مُجَاهِدُ النَّاكِثِينَ وَ الْقَاسِطِينَ وَ الْمَارِقِينَ إِمَامِي وَ مَحَجَّتِي وَ مَنْ لَا أَثِقُ بِالْأَعْمَالِ وَ إِنْ زَكَتْ وَ لَا أَرَاهَا مُنْجِيَةً لِي وَ إِنْ صَلَحَتْ إِلَّا بِوَلَايَتِهِ وَ الِايتِمَامِ بِهِ وَ الْإِقْرَارِ بِفَضَائِلِهِ وَ الْقَبُولِ مِنْ حَمَلَتِهَا وَ التَّسْلِيمِ لِرُوَاتِهَا اللَّهُمَّ وَ أُقِرُّ بِأَوْصِيَائِهِ مِنْ أَبْنَائِهِ أَئِمَّةً وَ حُجَجاً وَ أَدِلَّةً وَ سُرُجاً وَ أَعْلَاماً وَ مَنَاراً وَ سَادَةً وَ أَبْرَاراً وَ أَدِينُ بِسِرِّهِمْ وَ جَهْرِهِمْ وَ بَاطِنِهِمْ وَ ظَاهِرِهِمْ وَ حَيِّهِمْ وَ مَيِّتِهِمْ وَ شَاهِدِهِمْ وَ غَائِبِهِمْ لَا شَكَّ فِي ذَلِكَ وَ لَا ارْتِيَابَ وَ لَا تَحَوُّلَ عَنْهُ وَ لَا انْقِلَابَ اللَّهُمَّ فَادْعُنِي يَوْمَ حَشْرِي وَ حِينَ نَشْرِي بِإِمَامَتِهِمْ وَ احْشُرْنِي فِي زُمْرَتِهِمْ وَ اكْتُبْنِي فِي أَصْحَابِهِمْ وَ اجْعَلْنِي مِنْ إِخْوَانِهِمْ وَ أَنْقِذْنِي بِهِمْ يَا مَوْلَايَ مِنْ حَرِّ النِّيرَانِ فَإِنَّكَ إِنْ أَعْفَيْتَنِي مِنْهَا كُنْتُ مِنَ الرَّاحِمِينَ اللَّهُمَّ وَ اجْعَلِ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ مُخْتَلِفَيْنِ عَلَيَّ بِرَحْمَتِكَ وَ مُعَافَاتِكَ وَ مَنِّكَ وَ فَضْلِكَ وَ لَا تُفْقِرْنِي إِلَى أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ- إِنَّكَ عَلىٰ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ وَ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ مُحِيطٌ وَ حَسْبُنَا اللّٰهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ)