روز شنبه مورخ 18 مرداد ماه 1399 مراسم روز عید غدیر با سخنرانی «حامد کاشانی» برگزار گردید که مشروح این جلسه تقدیم حضورتان می گردد.
برای دریافت فایل صوتی این جلسه، اینجا کلیک نمایید.
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ»
«أُفَوِّضُ أَمْری إِلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ».[1]
«رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری* وَ یسِّرْ لی أَمْری* وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانی* یفْقَهُوا قَوْلی».[2]
«إِلهی وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَی وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَی».[3]
مقدّمه
هدیه به پیشگاه با عظمت مَولی الکونَین؛ أبا الحَسن و الحُسَین؛ نفسِ الرَسول؛ سیف‌الله المَسلول؛ زَوج البَتول؛ أبوالحَسن الذّی لَم یَسجُد لِلوَثَن؛ «وَ مِنَ الَّذینَ أَحیَوا أَمواتَ الآمال بِحَیاهِ الجُود و مِنَ الَّذینَ سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ».[4]؛ امیرالمؤمنین؛ اَسَد الله الغالِب عَلِی ٱبْن أَبِی طَالِب علیه أفضل صلوات المصلّین صلواتی هدیه بفرمایید.
«الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ الْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ»
ان شاء الله خداوند این نشست و برخاستِ ناقابل و گفت و شنید بی‌قیمت را به کَرمِ خودش از همه ما قبول کند، حضور امروز ما را بیعت با حضرت بقیه الله الاعظم روحی و ارواح العالمین له الفداء و عجل الله تعالی فرجه الشریف تلقی بفرماید، ان شاء الله خداوند متعال توفیقِ دیدار روی مبارکِ آن بزرگوار، نوکری آستانِ شریف ایشان، برپایی جشن روز غدیر و عزاداری جدّ بزرگوار ایشان در محضر حضرت و شهادت در راه ایشان نصیب همه ما، نسل و ذرّیه ما تا روز قیامت قرار بدهد؛ صلوات دیگری محبت بفرمائید.
«الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ الْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ»
روز عید غدیر نباید فقط فضائلِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه بیان شود
فرضِ کارِ صنفیِ منبری این است که در روز عید غدیر از فضائل حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه بیان نکند! باید در همه روزها، فضائل حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه را بیان کرد ولی روز غدیر؛ روز ولایتِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه است نه فقط روز بیانِ فضائل حضرت.
باید خودِ مسئله روز غدیر مشخص شود. باور کنید که بعید نیست قلبِ کسی به فهم درستی از مسئله غدیر دست یابد از حرکت بازایستد. روز غدیر؛ روز صاحب دار شدن ما و قبول تَکَفل و ولایت ما از جانب حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه است.
اگر هدایایی برای حکومت می‌آورند، وقتی حضرت آن هدایا را تقسیم می‌کردند، سهمِ ایتام را کنار می‌گذاشتند و می‌فرمودند: می‌خواهم خودم این هدایا را به ایتام بدهم. ایتام به محضر حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه تشریف می‌آورند، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه ایتام را مورد تفقد و نوازش قرار می‌دادند و خودِ حضرت از آنها پذیرایی می‌فرمودند.
وَ تَکَفَّلَ الأیتَامَ عَن آبَائِهِم حَتَّی وَدِدنَا أنَّنا أیتامُ[5]
حضرت به گونه‌ای کفالت أیتام را بر عهده می‌گرفتند که افرادی پدر داشتند می‌گفتند: ای کاش ما هم یتیم بودیم. امروز؛ روزِ کفالت ما توسط حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه است.
برخی ویژگی‌های روز غدیر
مراد از «الْیوْمَ» در آیه شریفه «الْیوْمَ یئِسَ الَّذِینَ کفَرُواْ مِن دِینِکمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکمُ الإِسْلاَمَ دِینا».[6] چیست؟ امروز (روز غدیر) چه اتفاقی رخ داده است؟
مگر حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه توسط حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از یومُ الدّار مکررا معرفی نشده بودند؟ حضرت در یومُ الدّار فرمودند: «فَأَیکُمْ یؤَازِرُنِی عَلَی هَذا الْأَمْرِ عَلَی أَنْ یکُونَ أَخِی وَ خَلِیفَتِی فِیکُم؟»[7] کسی جز حضرت امیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب صلوات الله علیه پاسخ نداد. حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «إِنَّ هَذَا أَخِی وَ وَصِیی وَ خَلِیفَتِی فِیکُمْ فَاسْمَعُوا لَهُ وَأَطِیعُوا» جمعیت برخاستند در حالی که می‌خندیدند؛ مجلس را بهم زدند.
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «أَنَا مَدِینَةُ اَلْعِلْمِ وَ عَلِی بَابُهَا».[8]
«وَ اِنَ اللّهَ اَعْطَی مُوسَی الْعَصَاءَ»[9] خداوند متعال به حضرت موسی علی نبینا و آله و علیه السلام عصائی عنایت فرمودند که وقتی آنرا به دریا می‌زد؛ دریا می‌شکافت، به زمین که می‌زد؛ «فَأَلْقَاهَا فَإِذَا هِی حَیةٌ تَسْعَی»[10]، «وَ اِبْرَاهِیمَ بَرْدَ النّارِ» خداوند متعال به هر پیامبری معجزه ای داد؛ به حضرت موسی علی نبینا و آله و علیه السلام عصا، به حضرت ابراهیم علیه السلام خنک شدن آتش، «وَ عِیسَی اَلْکَلَمَاتِ یُحیِی بِهَا الْمَوتَی» حضرت عیسی علی نبینا و آله علیه السلام دارای کلماتی بود که وقتی بر زبان جاری می فرمود به وسیله آنها مرده زنده می شد. حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «وَ اَعْطانَی هَذَا عَلیّا» خداوند عزّ و جل به من علی (علیه السلام) را عطا فرمود «وَ لِکُلّ نَبیٍّ آیةٌ وَهَذَا آیَةُ رَبِّی…» آیت و معجزه نبوت من؛ علی بن ابی طالب (صلوات الله علیه) است.
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مکرراً این احادیث را راجع به حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه فرمودند… «أنتَ مِنّی بِمَنزلةِ هارونَ مِنْ مُوسی، اِلّاأنـّه لانَبیّ بَعدی»[11]، «اَللَّهُمَّ فَرِّجْ هَمِّی وَ بَرِّدْ کبِدِی بِخَلِیلِی عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ»[12]، روایاتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم راجع به حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه صدها مورد بلکه هزاران مورد است. (مکرراً و فراوان در فراوان)
امروز (عید غدیر) چه اتفاقی افتاده است؟ «الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ» این مسئله خیلی پیچیده معرفتی نیست چون خلیفه دوم این مسئله را بلد بود. وقتی روز عید غدیر نزد حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه آمد، گفت: «بَخٍّ بَخٍّ یابنَ اَبی طالبٍ، اَصْبَحْتَ وَ اَمْسَیْتَ مَوْلایَ وَ مَولا کُلِّ مُؤمِنٍ وَ مُؤمِنَةٍ»[13] امروز مولای ما شدی.
هم قرآن کریم می‌فرماید: «الْیوْمَ» و هم او می‌گوید: امروز.
امروز (عید غدیر) چه اتفاقی رخ داده است و چه ویژگی دارد؟ چرا خداوند متعال می‌فرماید: «یا أَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ»[14] مگر حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم تبلیغ نفرموده بودند؟ حضرت پیغمبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم از آغاز نبوت تا قبل از واقعه غدیر، هزاران بار احادیثی راجع به حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه فرمودند. «هُوَ وَلِی کلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی»،[15] «عَلِی یقْضِی دَینِی وَ ینْجِزُ مَوْعِدِی وَ هُوَ خَلِیفَتِی عَلَیکمْ بَعْدِی»،[16] بسان این احادیث راجع به حضرت فراوان است. پس امروز (عید غدیر) چه اتفاقی رخ داده است؟ این سؤال در ذهن مبارک و شریف شما باشد.
نقدی به یکی از مفسران تراز اول برادران غیر شیعی به نامِ «آلوسی»
شهاب‌الدین آلوسی (فقیه شافعی، مفسر، ادیب عربی و مفتی عراقی (بغدادی) در سده سیزدهم هجری) از مفسرانِ تراز اوّل برادران غیر شیعه است. او در تفسیر خود (روح المعانی) می‌گوید: ما با برادران شیعه خود ذیل آیه «إِنَّمَا وَلِیکمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیؤْتُونَ الزَّکاةَ وَهُمْ رَاکعُونَ»[17] یک اختلافی داریم، شیعیان معتقد هستند که آیه بیانگر حکومت و ولایت علی بن ابی طالب (صلوات الله علیه) است ولی ما (آلوسی) این را قبول نداریم بلکه امیرالمؤمنین را هم جزو خلفاء می دانیم ولی این اختلاف مسئله مهمی نیست. مطلبی که موردپسند شیعیان و موردقبول ما است این است که ما قبول داریم علی بن ابی طالب (صلوات الله علیه) ولایت تکوینی بر عالم (همان ولایتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم) دارد. شکر به برکت وجود حضرت شیرین، آب به برکت وجود ایشان سیراب کننده و سلطان روز قیامت است. دیگر چه می‌خواهید؟ ما همه این موارد را قبول داریم. مسئله حکومت این مسئله ظاهری و بی‌ارزش است، حال او هم خلیفه است و دیگران هم خلیفه هستند.
در ذهن آلوسی چنین عباراتی وجود دارد. تقدم یا تأخر روسای جمهورِ ایران از ابتدای انقلاب تا حالا که علامتی بر أفضلیت آنها نیست. حالا یک رئیس‌جمهور 8 سال و دیگر 4 سال ریاست را بر عهده داشته است. رئیس‌جمهور قانونی هستند.
حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه؛ ولیّ عالمِ وجود است. تصرف در قلوب با حضرت است. آلوسی می‌گوید: ما ولایت تکوینی حضرت را قبول داریم. چرا شما (شیعیان) به خلافتِ ظاهری گیر دادید؟ «بِیُمنِهِ رُزِقَ الوَری وَ بِوُجودِهِ ثَبَتَتِ الاَرضُ وَ السَّماء»[18] را قبول دارم. حال خلفاء دیگری (اولی 2 و دومی 10 و سومی 3 سال) هم بودند. خوب است؟
نخیر! الحمدالله (برای شما) که ولایتِ تکوینی حضرت را پذیرفتید لیکن این ولایت تکوینی صرفاً کارآمد نیست. حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از فضائل حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه؛ امامت، خلافت و…بسیار بیان فرمودند. عظمتِ بعضی از فضائلِ حضرت هم هیچ از جهت مفهومی از غدیر کمتر نیست مثل آیه مباهله که طبق این آیه شریفه حضرت؛ نفسِ رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم هستند. نفس رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بودن بدین معنا است که همه انبیاء (صلوات الله علیهم اجمعین) باافتخار، گدایِ گوی ایشان هستند بلکه ذیل روایت «وَ عِیسَی اَلْکَلَمَاتِ یُحیِی بِهَا الْمَوتَی» در زیارت روز ولادت حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم آمده است که کلماتی که حضرت عیسی علی نبینا و آله و علیه السلام بر زبان جاری می‌کرد و بدین وسیله مرده زنده می‌کرد «یا علی» شما هستید.
منافقین به حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اجازه نمی‌دادند جانشین را معرفی بفرمایند
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم قبل از واقعه غدیر، فضائل زیادی راجع به حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه بیان فرموده بودند لیکن بیانِ فضائل قابلیت تحریف و مبهم کردن دارد.
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌توانستند مکرراً فضائل حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه بیان کنند لیکن وقتی حضرت قصد داشتند که «جانشین» تعیین بفرمایند، افرادی اجازه نمی‌دادند.
عبارت «فردی می‌توانست رئیس‌جمهور باشد» با اینکه رهبری حکم تنفیذ صادر کنند و بفرمایند: از حالا تو رئیس‌جمهور هستی. در صورت صدور حکم تنفیذ فرد کار خود را شروع می‌کند و نمی‌توان مانع او شد.
از یومُ الدّار که حضرت فرمودند: «فَأَیکُمْ یؤَازِرُنِی عَلَی هَذا الْأَمْرِ عَلَی أَنْ یکُونَ أَخِی وَ خَلِیفَتِی فِیکُم؟» جمعیت برخاستند و مجلس را بهم زدند تا آخرین پنچ شنبه عمرِ شریفِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم (سه روز قبل از شهادت حضرت) که وقتی حضرت فرمودند: «اِئْتُونِی بِدَوَاةٍ وَ کتِفٍ أَکتُبْ لَکمْ کتَاباً لاَ تَضِلُّوا بَعْدَهُ أَبَداً»[19] باز هم مجلس بهم زدند.
هر وقت حضرت خواستند که جانشین تعیین بفرمایند، منافقین مجلس را بهم می‌زدند حتی قبل از واقعه غدیر در روز عرفه چنین اتفاقی رخ داد. آیه «یا أَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیک مِنْ رَبِّک» برای روز عرفه است. چرا حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم این تبلیغ را عقب انداختند؟ اگر بعضی از روایات را بررسی کنید می‌یابید که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم این امر مهم را به تأخیر نیانداختند بلکه در روز عرف فرمودند: «لَا یَزَالُ هذا الدِّینُ عَزِیزًا الی اثْنَیْ عَشَرَ خَلِیفَةً قال فَکَبَّرَ الناس وَضَجُّوا ثُمَّ قال: کَلِمَةً خفیة قلت لِاَبِی یا اَبَتِ ما قال؟ قال: کلهم من قُرَیْشٍ»[20] همواره این دین عزیز است تا دوازده خلفیه بیاید. جابر می‌گوید: (تا حضرت خواستند که ادامه دهند) مردم تکبیر گفتند و ضجه زدند (مجلس را بهم زدند). سپس رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم سخنی فرمود که من ندانستم، به پدرم گفتم: رسول خدا چه فرمود: همه آنها از قریش هستند.
شأن مسئله امامت این نیست که در اغتشاش، درگیری و ازدحام امر مهمی بیان شود، در این شرایط شأن امامت شکسته خواهد شد. این مقام باید تفهیم و تجلیل شود لذا رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم ادامه ندادند کما اینکه آن روزی (سه روز قبل شهادت) که نستجیر بالله و نعوذ بالله گفتند: درد بر حضرت غلبه کرده است (هذیان می‌گوید!). رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم دیگر ادامه ندادند چون شأن آن کلمه پایین می‌آید.
منافقین دو گروه اصلی بودند: عده‌ای تازه‌مسلمانان زوریِ ظاهری بعد از فتحِ مکّه و عده‌ای هم یهود و غیر یهود مدینه بودند. همه این منافقین هم در حجه‌الوداع حضور داشتند چون حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرموده بودند: همه باید برای حجه‌الوداع بیایند.
اَسْماء بِنْت عُمَیس (رحمه الله علیها) به حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم عرض کرد: آقا! من پابه‌ماه (ماه آخر بارداری) هستم. حضرت فرمودند: باید بیاید. او آمد و در راه وضع حمل کرد.
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به کسی اجازه تخلف ندادند. همه حضور داشتند. جمعیت منافقین هم زیاد بود. منافقین یک سال قبل از حجهٔ الوداع در تبوک رسماً حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را ترور کردند (قبلاً چندین بار ترور کردند)
وقتی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم مشاهده فرمودند که امکان تبلیغ در روز عرفه وجود ندارد، به سمت مدینه حرکت کردند. ساکنان مکه (بخشِ زیادی از منافقان) در مکه ماندگار شدند. منافقانِ مدنی (اهلِ مدینه) هم در مدینه عِده و عُده (نفرات و تجهیزات) داشتند و خیال نمی‌کردند که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در طی مسیر به صورت ناگهانی بایستند لذا نتوانسته بودند که برنامه‌ریزی کنند و آماده نبودند.
حضرت در جُحفه یا غدیر ناگهان (بدون برنامه قبلی) توقف فرمودند و لذا منافقین جا خوردند و امکان بهم زدن مجلس را پیدا نکردند البته رگه‌های از بهم زدن بود مثل فردی که گفت: اگر بیانِ شما از جانب خدا است، سنگ از آسمان نازل شود! او قصد بهم زدن مجلس را داشت.
این واقعه اوایل نبوتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نیست که فردی انکار کند، این افراد مسلمان هستند. حکومتِ حجاز (مکه و…) در دستان حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است. «سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ»[21] مجلس نتوانست که بهم بخورد.
حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم در واقعه غدیر چند کار مهم انجام دادند: حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه را منصوب و لباسِ خلافت بر تنِ مبارکِ حضرت کردند. این امر بالاتر از ولایتعهدی است. حضرت بیعت گرفتند. عمامه‌ای (موسوم به سحاب و سیاه‌رنگ) که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در صلح حدیبیه، عید قربان، دیدار با سفراء کشورهای دیگر و مناسبات مهم حکومتی بر سر می‌گذاشتند را از سرِ مبارک خود برداشتند و درحالی‌که مردم می‌نگریستند به سرِ مبارک حضرت امیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب صلوات الله علیه بستند. این عمامه سیاه تا پایانِ عمرِ شریف حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بر سرِ مبارکِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه بود. (سادات به یاد آن روز عمامه سیاه بر سر می‌گذارند)
حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه که حرکت می‌کردند، برای مردم جالب بود و می‌گفتند: «جاء علی فی السّحاب»[22] علی (علیه السلام) با سحاب می‌آید.
در قرن 5 ـ 6 بعضی از اهل سنت می‌گفتند: شیعیان خیلی خیالاتی و اهل غُلُوّ هستند و می‌گویند که علی (صلوات الله علیه) در ابر می آید.
معنای لغوی «سحاب» ابر است. اسم عمامه حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم «سحاب» بود.
شیعیان نمی‌گویند که علی (صلوات الله علیه) در ابر آمد و آسمان را نگاه کنند! این جزو افسانه‌های است که علیه ما بیان و در طی تاریخ شیعیان را تخریب کردند.
امروز هم روند تخریب علیه شیعیان ادامه دارد. اگر فردی از حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه بیان کند، تخریب خواهد شد. خیلی از اوقات حتی شیعیان تخریب می‌کنند و بهتان می‌زنند.
حضرت بیعت، تنفیذ فرمودند و حضرت امیرالمؤمنین صلوات الله علیه لباسِ خلافت را از تن درنیاوردند.
حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه به همین خاطر در مناظرات با ادبیاتِ عُرف صحبت می‌فرمودند. حضرت فرمودند: «لَا یخْطُرُ بِبَالِی أَنَّ الْعَرَبَ تُزْعِجُ هَذَا الْأَمْرَ مِنْ بَعْدِهِ (صلی الله علیه وآله) عَنْ أَهْلِ بَیتِهِ».[23] اصلاً به ذهنم خطور نمی‌کرد و احتمال نمی‌دادم (این ادبیات؛ عُرفی است.) که عرب، خلافت را پس از حضرت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم از اهل بیت (علیهم السلام) او بگرداند. چون تنفیذ و بیعت صورت گرفت و حضرت لباسِ خلافت بر تن کردند.
بازی با واژه‌ی «مَولاه»
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «مَنْ کنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِی مَوْلاَهُ».[24] عبارتی بالاتر از این عبارت اصلاً امکان نداشت.
به‌قدری بازیگری سیاسی با واژه «مَوْلاَ» انجام دادند که خیلی از افراد متوجه معنای آن نشوند. واژه «مَوْلاَ» یعنی فردی که در تمامِ امور اولی است لذا حکومت یکی از موارد آن است. خداوند عزّ و جل در تمامی امور اولی است لذا حکومت هم متعلق به خداوند متعال است. حکومت یکی از مصادیق مولا است. همه‌چیز همه افراد اعم از حکومت، جان، مال و… از آنِ مولا است.
غدیر فقط حکومتِ حضرت را اثبات نکرد. به فرمایش حضرت امام رضا علیه آلاف تحیۀ و الثناء: «یقُومُ مَقَامَهُ».[25] غدیر یک پیامبرِ خاتم دیگری را به جامعه معرفی کرد چون از حیثِ مقامِ ولایتِ؛ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه عیناً مقامِ ولایتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را دارا بودند و فقط عنوان منصبِ ایشان فرق داشت.
چقدر با واژه «مَوْلاَ» بازیگری کردند. جمله «مَنْ کنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِی مَوْلاَهُ» جز برداشت شیعیان، امکان برداشت دیگری ندارد.
بعضی جمله «مَنْ کنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِی مَوْلاَهُ» را این‌گونه ترجمه کردند: هر کس مرا دوست دارد، علی را هم دوست می‌دارد. درحالی‌که اگر این جمله خبری را نعوذ بالله حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بیان فرموده باشند، از دو جهت دروغ است.
به ادعای شما طلحه، زبیر و عایشه حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را دوست دارند، آیا همین افراد (طلحه، زبیر، عایشه) حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه را دوست می‌دارند؟ آیا عایشه، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه دوست داشت که وقتی حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه به شهادت رسیدند، عده‌ای را برای رقص و آواز خبر کرد؟
با این برداشت (ترجمه مولا به دوست) یا جمله پیغمبراکرم صلی الله علیه و آله و سلم نعوذبالله دروغ است یا آن افراد حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را هم اصلاً دوست نداشتند البته شما به دو جهت این ادعای خود راضی نیستید.
بعضی دیگر جمله «مَنْ کنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِی مَوْلاَهُ» را این‌گونه ترجمه کردند: هر کس علی را یاری کند، مرا یاری کرده است.
طبق برداشت شما، این اصحابِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم که با حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله جنگیدند، حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را یاری کردند یا خیر؟ اگر این اصحاب حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را یاری نکردند وَالسَّلامُ لِأهلِهِ.
اگر این اصحاب حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را یاری کردند درحالی که حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه را یاری نکردند، طبق ادعای شما این جمله حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نعوذ بالله دروغ می‌شود.
«مَنْ کنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِی مَوْلاَهُ» جز برداشت شیعه معنای دیگری ندارد به غیر از اینکه اشکالات ترجمه‌ای بر برداشت‌های غیر شیعیان وارد است و اصلاً جملات صحیحی نیست.
کلمه «مَوْلاَ» به قدری عظیم‌الشأن است که فردی از «بن عثیمین» و «بن باز» که مفتیان سعودی هستند، سؤال پرسیده است…
(شما هیچ وقت از مرجع خود نمی‌پرسید که آقا! ببخشید امکان دارد ما به کسی «حاج‌آقا» یا «برادر» یا «عزیزم» بگویم؟! چون این موارد خیلی واضح است، اصلاً کسی سؤالی دراین‌باره نمی‌پرسد.)
أبان بن تَغلِب جُرَیری وقتی از امام صادق صلوات الله علیه یا امام باقر صلوات الله پرسید: آقا! «مَنْ کنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِی مَوْلاَهُ» به چه معنا است؟ حضرت فرمودند: معنای این جمله با وجود واضح بودن سؤال دارد؟
فردی از «بن عثیمین» و «بن باز» سؤال کرد که آقا امکان دارد که ما فردی «مَوْلاَ» بگوییم؟ فرد از عظمت واژه این سؤال را می‌پرسد. مفتی پاسخ داد که «مَوْلاَ» خدا است، باید این واژه را به گونه‌ای بکار ببرید که به مُولَویت حضرت حق آسیب نزند.
شما می‌توانید نام فرزند خود را «شکور»، «رحیم» و «غفور» بگذارید لیکن نمی‌توانید «الله» نام‌گذاری کنید.
برده نسبت به مالک خود، حقِ خریدوفروش، حقِ ازدواج ندارد. همه دارایی‌های برده اعم از فرزندِ او متعلق به مالک است و حق تصرف ندارد. مالک در همه ابعاد نسبت به برده «مالک» است و بر او احاطه و اولویت دارد ولی آقایان در «صحیح مسلم» دارند که «وَلا یقُلِ الْعبْدُ لِسَیدِهِ: مَوْلای»[26] برده به مال خود نگوید: مولای من؛ چرا؟ «فَإِنَّ مَوْلَاکمُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ» خدا مولا است.
کلمه «مَولاَ» خیلی بار دارد چون معنایِ ریشه لغوی آن ولایتِ (اولویت) مطلقه است.
ادامه‌ی نقد به آلوسی
چرا ولایتِ تکوینی که موردقبول «آلوسی» است، بدرد نمی‌خورد؟ فرض کنید که فردی به خداوند متعال بگوید: خدایا! من ربوبیتِ مطلقه تو را در اقطارِ عالم قبول دارم ولی در مغازه شش متری خود بُتی دارم که هر او بگوید، عمل خواهم کرد و بقیه کره زمین برای تو! شما او را مُشرک خطاب خواهید کرد و او را موحد نمی‌دانید. یا مثلاً فردی بگوید: خدایا! من در تمام سال ربوبیت تو را قبل دارم ولی سالی 2 ساعت من یک بُت دارم. آیا شما می‌پذیرید؟ او را مُشرک می‌دانید. به قول طلبه‌ها: نتیجه تابع اخس مقدمتین است. دیگر بدرد نمی‌خورد.
شما می‌گوید: ولایتِ تکوینی را قبول دارم. خوب است ولی اولاً باید ولایتِ ایشان را در همه‌چیز قبول کنید و ثانیاً تمام بدبختی‌ها اعم از تغییر مدل و سبکِ زندگی‌ها، سیطره و سلطنت ظالمین بر مردم و… دستاورد حکومت است.
چون عثمان نماز را در سفر کامل خواند (درصورتی‌که نماز در سفر شکسته است) وقتی معاویه لعنه الله علیه در منا نماز ظهر را دو رکعتی خواند، در گوش او گفتند: آبروی عثمان را بردی! لذا نماز عصر را چهار رکعتی خواند! یکی از دستاوردهای این حکومت‌ها بهم خوردن نماز بود. اگر قبول ندارید، نماز حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را بیاورید تا ببینیم ایشان به چه صورتی نماز می‌خواندند.
البانی از بزرگانِ سلفی کتابی به اسم «صحیح صفة الصلاة النبی صلی الله علیه وسلم من التکبیر إلی التسلیم کأنک تنظر إلیها» دارد. در تشهد، فقط 9 مدل تشهد را بیان کرده است! این تشهد عمر است. این تشهد عایشه است و به همین منوال. تشهد حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم چگونه بود؟ نمی‌داند.
از نحوه برپاییِ نمازی که عمومی‌ترین، فراگیرترین، پرتکرارترینِ عبادت است، اطلاع ندارید… فقط ریاست جمهوری؟ فقط حکومت؟ نه آقا! وقتی حکومت را نفی کردید، همه‌چیز را از دست دادید.
حضرات اهل بیت علیهم السلام را به دیگران بشناسانیم
بعضی از عزیزان می‌گویند: «آقا! این حرف را بیان نکنید. از فضیلت بگویید لیکن از أفضلیت نگویید. اهل‌بیت علیهم السلام فرمودند که محاسنِ کلام ما را بیان کنید.»
داداش! اینکه اهل بیت علیهم السلام فرمودند: محاسنِ کلام ما را بیان کنید بدین معنا نیست که ما یک مُشت حرفِ درهم داریم، شما خوب‌های آنها را بیان کنید بلکه «کَلَامُکُمْ نُورٌ وَ أَمْرُکُمْ رُشْدٌ وَ وَصِیَّتُکُمُ التَّقْوَی وَ فِعلِکَم الخَیر».[27] همه کلامِ اهل بیت علیهم السلام محاسن است و منظور رساندن این محاسن به مردم است نه اینکه فردی گزینش کند. اصلاً چه کسی صلاحیت گزینشِ محاسنِ کلام را دارد.
اولاً همه فرمایشات حضرات معصومین علیهم السلام؛ محاسنِ کلام است. ثانیاً (از هر ده مورد، 9 مورد این‌گونه است که) هر جا از حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه صحبت شده است، از أفضلیتِ حضرت و حق نداشتنِ غیرِ او صحبت شده است.
اصلاً تعیینِ «مَنْ کنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِی مَوْلاَهُ» انحصار دارد و رد غیر است. اگر مُولَویت بسان شن و ماسه بود که همه «مَولاَ» باشند، دیگر جمع این جمعیت زیاد در وسط بیابان، قرار دادن جهاز شتران و بالا رفتن از آن و «الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ» معنا نداشت.
اگر همه «مَولاَ» بودند که بسان این بود که روزی را مختص عطاء مدرک دیپلم قرار دهند، دیگر هرکسی از والده خود قهر کرده است هم مدرک لیسانس دارد.
در تعیین «مَنْ کنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِی مَوْلاَهُ» نفی و رفض غیر وجود دارد.
اهل بیت علیهم السلام بدین مسئله‌ای اهتمام داشتند که فردی از امام صادق علیه السلام پرسید: آقا! وقتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف تشریف بیاورند، بر عالم وجود سیطره دارند؟ حضرت فرمودند: بله! از حکومتِ ایشان از حکومتِ سلیمان نبی علی نبینا و آله و علیه السلام هم گسترده تر است. فرد عرض کرد: پس می‌توانیم در آن زمان حضرت را با لفظ «امیرالمؤمنین» خطاب کنیم؟ حضرت فرمودند: خیر. ایشان را «بقیه الله» خطاب می‌کنند. «امیرالمؤمنین» یکی بیشتر نیست.
ـ آقا! از أفضلیت نگوید که حساسیت به وجود می‌آورد!
الآن که دورانِ بیماری کرونا است، اگر کسی ماسک نزند مردم او را نهی از منکر خواهند کرد. نهی منکر برای استفاده از ماسک درست و عقلانی است. دین ما هم عقلانی است. ای کاش در امور دینی هم نهی از منکر می‌کردند. مردم باید در جایی هم که خلاف، رباخواری، مسئولِ دزد، بی‌عفتی و…مشاهده می‌کردند، همان‌طور نهی از منکر می‌کردند.
فردی کرونا دارد. وقتی نزد پزشک می‌رود و پزشک می‌گوید: کرونا داری. آیا آن فرد در پاسخِ پزشک خواهد گفت: پدرت کرونا دارد؟ آیا به او برمی‌خورد؟ در این صورت چگونه باید به بیمار، جاهل و بیچاره یاد داد؟ اگر قرار باشد که پزشک نتواند سخنی بگوید چون به بیمار برمی‌خورد…مثلاً پزشک بگوید: شما فلان بیماری را دارید. فرد هم ناراحت شود و در پاسخ بگوید: عزیز تو این بیماری را دارد! پزشک هم می‌گوید: پس چرا آمدید؟ اگر قرار بر درمان من باشد، باید بیماری تو را به تو اطلاع دهم.
آقا! امیرالمؤمنین او است و سایر افراد بدل و قُلابی هستند بلکه در روایتی که واقعاً نمی‌توانم آنرا بیان کنم (68+ سال) آمده است که اگر کسی را خود را امیرالمؤمنین بنامد، چه اتفاقی رخ می‌دهد. فقط یک امیرالمؤمنین وجود دارد و مابقی پوچ هستند.
آقا! الآن بورس داغ است. شما کارشناسِ بورس هستید. کدام سهم را بخرم؟ اگر بگویم: این سهم را بخر و آن سهم را نخر. حالا فرد در پاسخ بگوید: به من برخورد! آن سهمی که تو می‌گویی: «نخر» متعلق به همسایه ما است. آقا! آن سهم پوچ است لذا شما در صورتِ خریداری متحمل ضرر می‌شوید. شما از من چه توقعی دارید؟ چرا مشورت گرفتید؟ چرا واقع و راستِ مطلب را می‌گویم، شما ناراحت می‌شوید؟ آن سهم؛ پوچ و سرکاری است.
روز قیامت همه از هم فرار می‌کنند و می‌گویند: کاش با فلانی اصلاً رفاقت نمی‌کردم.
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند که روز قیامت افرادی که «عُزَیر» را پسر خدا می‌دانستند به جهنم می‌روند؛ کسانی که «عیسی» را پسر خدا می‌دانستند به جهنم می‌روند؛ کسانی که پیرو فرعون بودند به جهنم می‌روند…بعد حضرت می‌فرمایند: «عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ حَامِلُ لِوَاءِ اَلْحَمْدِ یوْمَ اَلْقِیامَةِ» [28] «یوْمَ نَدْعُو کلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ»[29] هدایت انحصار دارد. بله! هیچ‌کس حقِ توهین، بی‌ادبی و دشنام دادن ندارد. اتفاقاً باید با محبّت همه را دعوت کرد.
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه فرمودند: «لَأَنْ یهْدِی اَللَّهُ بِک رَجُلاً وَاحِداً خَیرٌ مِنْ أَنْ یکونَ لَک حُمْرُ اَلنَّعَمِ».[30] علی جان! هیچ‌چیزی برای تو (حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه) بهتر از این نیست که یک نفر را هدایت کنی. طبیعتاً برای ما هم همین‌طور است.
بهترین کار برای بنده هم همین است که با عشق، محبت، فروتنی و تواضع دستِ فردی را بگیرم و سرِ خوانِ کرمِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب بنشانم. لذا به کسی نه بی‌ادبی، نه بی‌احترامی و نه حتی بی‌محبتی می‌کنیم لیکن اگر فردی بگوید که به من برمی‌خورد. اینجا از آن موضوعاتی است که برخوردن و حیا معنا ندارد.
روز غدیر؛ روزِ امامت مطلقه، رفض همه طواغیت (بنی امیه، بنی عباس و طاغوت های پیشین تا مغول، عثمانی، مدرنیته، 2030 و…) است.
ما در شعار غدیری هستیم لیکن در حکومت به شدت غیرِ غدیری هستیم. شما یک برجام و 2030 را می‌شناسید. ما در کنوانسیون‌های که یک کافرِ ملحد دستورالعمل آنرا صادر کرده است و ما طبق آن رفتار می‌کنیم، غرق هستیم. یکی دو مورد از آنها بین مردم شناخته شده است. چرا؟ چون هنوز تولی و تبری ما درست نشده است. از طواغیت بیزار نشدیم. غدیر در جامعه حاکم نشده است بلکه گوشه‌های از آن (اَرزنی از خرمن، قطره‌ای از دریا) حاکم است. ما کاری نکردیم.
ما هنوز به‌طور واقعی «مَنْ کنْتُ مَوْلاَهُ فَهَذَا عَلِی مَوْلاَهُ» بیان نکردیم. سبکِ حکومتِ ما با حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه خیلی فاصله دارد. بزرگان ما هم بدین تصریح می‌کنند.
لذا اگر بگویید: من ولایت تکوینی را قبول دارم لیکن این مورد را قبول ندارم… رد یک مورد بسان رد همه موارد است و مثل این است که شما بگوید که من 365 روز موحد هستم ولیکن 2 ساعت در سال مشرک هستم. این شرک است.
ان شاء الله خداوند متعال ما را سرِ سفره ولایتِ حضرت امیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب صلوات الله علیه بنشاند.
یکی از آدابِ روز غدیر؛ زیارت برادران است. اگر توانستید به محضرِ پدر و مادر خود بروید اگرنه حداقل زنگ بزنید.
عیدیِ امام رضا صلوات الله علیه در روز غدیر
شیعیان در زمانِ ولایتعهدیِ حضرت امام رضا علیه آلاف تحیۀ و الثناء در روز غدیر به محضرِ مبارکِ حضرت در خراسان شرفیاب شدند. حضرت آنها را برای افطار نزد خود نگه داشته بود و درعین‌حال امام رضا علیه آلاف تحیۀ و الثناء «قَدْ قَدَّمَ إِلَی مَنَازِلِهِمْ».[31] غذا، هدایا، لباس «وَ اَلْکسْوَةَ حَتَّی اَلْخَوَاتِیمَ وَ اَلنِّعَالَ» حتی انگشتری و کفش برای خانه‌های آنها فرستاده بود. به گونه‌ای که نوشتند: «قَدْ غَیرَ مِنْ أَحْوَالِهِمْ» وضع زندگی آنها را تغییر داده بود. (و همچنین وابستگان و نزدیکان خود را ازهرجهت به وضع و صورت نوینی در آورده بود به‌طوری‌که در کلیه شئون زندگی و آلات و ادوات معمولی وضع جدید و نوینی به خود گرفته بودند که با روزهای قبل فرق داشت)
محضرِ مبارکِ حضرت امام رضا علیه آلاف تحیۀ و الثناء سؤال پرسیدند: چرا شما این کار را کردید؟ چرا این‌همه هدیه بخشیدید؟
ما خیال کردیم که غدیر به معنای اطعام و اهداء به فقراء است. نخیر. عید غدیر متعلق به همه و عمومی است. اصلاً شما بروید و در پول دارترین نقطه تهران هدیه بدهید. فرقی نمی‌کند. غدیر متعلق به همه است. برای فقراء موارد دیگری را هم فرمودند.
حضرت رضا علیه آلاف تحیۀ و الثناء در پاسخ فرمودند: پدرم حضرت موسی بن جعفر علیه السلام روایتی برای من بیان کردند (من مستند بدین روایت این کار را کردم.) که پدرم از جدم ـ امام جعفر صادق علیه السلام ـ ایشان از پدرِ خود ـ امام باقر علیه السلام ـ و ایشان از پدرِ خود ـ حضرت سید العابدین علیه السلام ـ و ایشان هم از حضرت سیدالشهداء علیه السلام که در واقعه حاضر بودند؛ روایت فرمودند. لذا روایِ اصلی؛ امام حسن علیه السلام است.
امام رضا علیه آلاف تحیۀ و الثناء به روایت امام حسین علیه السلام استناد فرمودند. امام حسن علیه السلام فرمودند: یک سالی (39 هجری) روز جمعه مصادف با روز غدیر شد. 5 ساعت که از روز گذشت، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه خطبه قرائت فرمودند و بجای نماز جمعه هم نماز عید خواندند. حضرت سخنرانی مفصلی داشتند (در کتاب مِصْباحُ الْمُتَهَجِّد و سِلاحُ الْمُتَعَبّد موجود است). حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه با «توحید» آغاز فرمودند، سپس از «نبوت» فرمودند و بعد فرمودند: «إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی اِخْتَصَّ لِنَفْسِهِ بَعْدَ نَبِیهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ مِنْ بَرِیتِهِ خَاصَّةً عَلاَّهُمْ بِتَعْلِیتِهِ» خداوند متعال بعد از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم افرادِ ویژه‌ای را قرار داد و آنها را تا عُلو خود بالا برد.
حضرات معصومین علیهم السلام را کسی بالا نبرده است که کسی پایین بیاورد، این عُلو تکوینی است. «طَأْطَأَ کلُّ شَرِیفٍ لِشَرَفِکمْ وَ ذَلَّ کلُّ شَیءٍ لَکمْ».[32] هر شریفی در مقابلِ شما تکویناً خاضع و خاشع است و هر چیزی در برابر شما ذلیل است.
امام حسین علیه السلام نقل می‌فرمایند که حضرت امیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب صلوات الله علیه فرمودند: خداوند متعال بعد از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، اولیائی قرار داد که «جَعَلَهُمُ تَرَاجِمَ مَشِیتِهِ» مشیّت خداوند عزّوجل را بیان می‌فرمودند (اظهارِ مشیّت الهی.) «عَبِیداً لا یسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ» بندگانی که اراده پیش از خداوند متعال نداشتند؛ هرچه خداوند متعال اراده می فرمود، انجام می دادند.
(سخنرانی حضرت را به دلیل کمبود وقت، تلخیص می‌کنم.)
«لا یقْبَلُ تَوْحِیدَهُ إِلاَّ بِالاِعْتِرَافِ لِنَبِیهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ بِنُبُوَّتِهِ» خداوند متعال توحید را از کسی نمی‌پذیرد مگر به اعترافِ به نبوتِ نبّیِ خود «وَ لاَ یقْبَلُ دَیناً إِلاَّ بِوَلاَیةِ مَنْ أَمَرَ بِوَلاَیتِهِ» هیچ دینی را هم از کسی نمی‌پذیرد مگر به اعترافِ ولایتِ ولیِ خود (امامِ بعد از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم). آیه شریفه «وَ رَضِیتُ لَکمُ الإِسْلاَمَ دِینا» متعلق به روز غدیر است.
حضرت این عبارات نورانی را در مسجد کوفه که جمعیت آن اصلاً شیعه نیستند، بیان می‌فرمایند. آقا! به آنها برمی‌خورد. خُب بربخورد. حضرت؛ طبیب عالم وجود هستند. چگونه باید آنها را نجات دهند؟ حضرت حتی در اینجا هم با تقیه سخن می‌فرمایند. حضرت با رمز سخن فرمودند.
ما در جلسات نهج‌البلاغه راجع به رمز گفتنِ اهل بیت علیهم السلام سخنانی عرض کردیم.
حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه با رمز فرمودند: «وَ تَمَّتْ کلِمَةُ اَللَّهِ اَلْحُسْنَی اَلصَّابِرِینَ» خداوند متعال در این روز نعمت را تمام کرد «وَ دَمَّرَ اَللَّهُ مَا صَنَعَ فِرْعَوْنُ وَ هَامَانُ وَ قَارُونُ وَ جُنُودُهُم وَ ما کانُوا یعْرِشُونَ» و آنچه فرعون، هامان، قارون (این سه اسم، اسم رمز است) و لشکر آنها انجام دادند را نابود کرد. «وَ بَقِیتْ خُثَالَةٌ مِنَ اَلضَّلاَلِ» کمی از این لشکرِ درب‌وداغان آنها هم باقی‌مانده است (منظور معاویه لعنه الله علیه است) «وَ سی أتی نَصْرُ اَللَّهِ عَلَی عَدُوِّهِ لِحِینِهِ» و به زودی نصرت خداوند عزّوجل با ظهور پسرم ـ حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ آشکار خواهد شد.
«الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ الْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ»
عظمتِ روز عید غدیر
روز غدیر، چه روزی است؟ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه می‌فرمایند: «إِنَّ هَذَا یوْمٌ عَظِیمُ اَلشَّأْنِ» روز غدیر؛ روز عظیم‌الشأنی است. «فِیهِ وَقَعَ اَلْفَرَجُ» اگر به دنبال گشایش و فرجِ امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و ارواحنا لتراب مقدمه الفداء هستید، روز غدیر باید التجاء کنید. اگر بیماری و فقر شما را بیچاره کرده است، امروز؛ روز گشایش است. اگر دنبال محرم هستید، امروز روز گشایش است.
حضرت فرمودند: «فِیهِ وَقَعَ اَلْفَرَجُ» روز غدیر؛ روز گشایشِ امت «وَ رُفِعَتِ اَلدَّرَجُ» و برافراشتن نردبان تکامل و بلندی درجه افراد است «وَ وَضَحَتِ اَلْحُجَجُ» و حجت‌ها امروز آشکار گردید «وَ هُوَ یوْمُ اَلْإِیضَاحِ وَ اَلْإِفْصَاحِ عَنِ اَلْمَقَامِ اَلصُّرَاحِ» روز غدیر؛ روز اظهار و پرده برداشتن از جایگاه پاکی و پیراستگی است. دیگر کسی نمی‌تواند حق را انکار کند.
حضرت فرمودند: روز غدیر؛ روزِ همه انبیاء صلوات الله علیهم اجمعین است. همه انبیاء صلوات الله علیهم اجمعین از روز خلقت، چشم‌انتظار روز غدیر بودند. «هَذَا یوْمُ شِیثٍ هَذَا یوْمُ إِدْرِیسَ هَذَا یوْمُ یوشَعَ هَذَا یوْمُ شَمْعُونَ» امروز؛ روز همه است.
صاحبِ روز عید غدیر
صاحبِ روز غدیر کیست؟
امام رضا علیه آلاف تحیۀ و الثناء فرمودند: اگر فردی بداند که روز غدیر (امروز) چه خبر است، ملائکه برای زیارت او می‌آیند و با او مُصافحه [دست دادن با هم] می‌کنند.
(حضرت نفرمودند که فرد کاری انجام دهد بلکه فقط بداند که امروز چه خبر است؛ یعنی معرفت به این این‌قدر ارزش دارد.)
آنچه که در جشنِ عروسی بر سر یا در پای عروس (نُقل، پول و…) می‌پاشند «نِثار» گویند.
امام رضا علیه آلاف و تحیۀ و الثناء فرمودند: هر سال در روز عید غدیر، ملائکه در ملأ اعلی «نثارِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیه» می‌پاشند؛ یعنی آنچه که در روز عروسیِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بر سرِ مبارکِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها پاشیدند.
بنده فکر می‌کردم چرا ملائکه در روز غدیر «نثارِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها» می‌پاشند؟ چون روز غدیر؛ روز امامتِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه بر ما است. اگر حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه مولایِ من بشود، چیزی به حضرت عطا نمی‌شود لیکن روزِ ازدواج حضرت با حضرت زهرا سلام الله علیها؛ روز کفالت و ولایتِ ایشان بر حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بوده است لذا حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب سلام الله علیه ازدواج خود را با حضرت زهرا سلام الله علیها را جزو ویژگی‌های خاص خود محسوب می‌فرمودند.
روز غدیر؛ روز مُولویت حضرت بر ما و روزِ شکر گذاری ما است لیکن روزِ ازدواج حضرت این‌گونه نبود لذا شاید بدین مناسبت است که حضرت رضا علیه آلاف تحیۀ و الثناء فرمودند: هر سال روز غدیر در ملأ اعلی «نثارِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها» می‌پاشند.
صاحبِ روز غدیر؛ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است.
«مستکبر» کیست؟
حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه فرمودند که این‌قدر خداوند متعال در قرآن کریم از استکبار و مستکبر بیان فرمود «أَ فَتَدْرُونَ اَلاِسْتِکبَارُ مَا هُوَ» می دانید استکبار چیست؟ «هُوَ تَرْک اَلطَّاعَةِ لِمَنْ أُمِرُوا بِطَاعَتِهِ» مستکبر کسی است که امرِ به اطاعت را اجابت نکند (مستکبر کسی است که ولایت حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه را قبول ندارد)
حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه فرمودند: اِعْلَمُوا أَیهَا اَلْمُؤْمِنُونَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ «إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الَّذِینَ یقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا کأَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ».[33] بدانید ای مومنان! خداوند متعال مجاهدانِ را ه خود که بسانِ بنیان و سدی آهنین مرصوص و محکم (خستگی‌ناپذیر، شکست‌ناپذیر و نستوه) هستند را بسیار دوست دارد.
«إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الَّذِینَ یقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ» خداوند مجاهدانِ راه خود را دوست دارد نه هر مقاتلی را. داعشی و یهودی هم مقاتل هستند…«یقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ» جهاد در راه خدا مهم است.
حضرت فرمودند: «أَ تَدْرُونَ مَا سَبِیلُ اَللَّهِ» سبیلِ خداوند عزّ وَ جَل چیست؟ «وَ مَنْ سَبِیلُهُ» سبیل او کیست؟ «وَ مَنْ صِرَاطُ اَللَّهِ» صراط خدا چیست؟ «وَ مَنْ طَرِیقُهُ» صراط خدا کیست؟
«أَنَا صِرَاطُ اَللَّهِ اَلَّذِی مَنْ لَمْ یسْلُکهُ بِطَاعَةِ اَللَّهِ فِیهِ هُوِی بِهِ إِلَی اَلنَّارِ» من صراط خداوند متعال هستم که هر کس آن را با اطاعت خدا نپیماید، روانه آتش گردد. «وَ أَنَا سَبِیلُهُ اَلَّذِی نَصَبَنِی لِلاِتِّبَاعِ بَعْدَ نَبِیهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ» و من راه خدا هستم که بعد از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برای پیروی قرار داده است.
آیه شریفه «یقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ» یعنی «یُقَاتِلُونَ فی طَریقِ علیٍ»؛ «یُقَاتِلُونَ فی سَبیلِ علیٍ»؛ «یُقَاتِلُونَ فی بِامرِ علیٍ». سایرین جهاد نکردند و مستکبر هستند.
حضرت در ادامه فرمودند: «أَنَا قَسِیمُ اَلْجَنَّةِ وَ اَلنَّارِ» الحمدالله. «أَنَا حُجَّةُ اَللَّهِ عَلَی اَلْفُجَّارِ وَ نُورُ اَلْأَنْوَارِ فَانْتَبِهُوا عَنْ رَقْدَةِ اَلْغَفْلَةِ»…
برخی از مستحباتِ روز عید غدیر
حضرت این عبارات نورانی را بین کسانی می‌فرمایند که شیعه ایشان نیستند. امیدواریم ان شاء الله ما باشیم و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف تشریف بیاورند و روز غدیر خطبه بخوانند تا قدری ما بفهمیم که حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه چه کسی بودند. حضرت در بیانِ خطبه خود محدودیت داشتند.
امام حسین سلام الله علیه نقل می‌فرمایند که وقتی جلسه به پایان رسید، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه فرمودند:
«عُودُوا رَحِمَکمُ اَللَّهُ بَعْدَ اِنْقِضَاءِ مَجْمَعِکمْ» خدا بر شما رحمت فرستد. بعد از پایان گردهمایی (در روز غدیر) به خانه برگردید، «بِالتَّوْسِعَةِ عَلَی عِیالِکمْ» به خانواده خود گشایش و توسعه دهید.
اگر روزی 50 هزار تومان برای اهلِ خانه خود هزینه می‌کنید، روز غدیر 500 هزار تومان هزینه کنید. (10 برابر) اگر روزانه چند دقیقه کوتاه با خانواده خود صحبت و هم نشینی دارید، روز غدیر تمام وقت خود را به بدان اختصاص دهید. امروز اهلِ خانه (همسر و فرزندان) باید متوجه شوند که شما بابت روز غدیر خوشحال هستید.
حضرت در ادامه فرمودند: «وَ اَلْبِرِّ بِإِخْوَانِکمْ» به برادران خود نیکی کنید، «وَ اَلشُّکرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی مَا مَنَحَکمْ» خداوند را بر این نعمت که شما را بخشیده است، سپاس‌گزارید. [ما ـ شیعیان ـ در روز غدیر دارای هویت (شناسنامه دار) شدیم.] «وَ أَجْمِعُوا یجْمَعِ اَللَّهُ شَمْلَکمْ» دور هم جمع شوید که ان شاء الله خداوند جمع شما را گرم و صمیمی نگه دارد، «وَ تَبَارُّوا یصِلِ اَللَّهُ أُلْفَتَکمْ» به همدیگر نیکی کنید تا خدا دوستی شما را پایدار کند، «وَ تَهَادَوْا نِعَمَ اَللَّهِ» به همدیگرنعمت خدا (ولایتِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه) را تبریک بگوئید.
فردی که عروسی برادر او است را دیدید که از شادی و هیجان نمی‌تواند یکجا ساکن بایستد؟ روز هم باید روزی باشد که وقتی مردم شیعیانِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه را در خیابان می‌بینند، بپرسند که این شیعیان چرا این‌طور خوشحال هستند؟ و پاسخ بشنوند که امروز؛ روز غدیر است که شیعیان سر از پا نمی‌شناسند.
حالا هدایایِ فقرا در روز غدیر.
بسته معیشتی و برنج هندی در روز غدیر ندهید. اگر بضاعت مالی ندارید، در روز غدیر یک غذای خوب بدهید (بجای اینکه غذایِ باکیفیت پایین ولی تعداد زیاد بدهید.)
حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه فرمودند: «وَ سَاوُوا بِکمْ ضُعَفَاءِکمْ فِی مَآکلِکمْ» غذایِ ویژهِ مخصوصِ عروسی‌های خود را روز غدیر به فقراء بدهید.
روز غدیر همه باید بفهمند که ما از خوشحالیِ این ولایتِ مولا که تفضلاً به ما عنایت شده است، حاضر هستیم همه‌چیز خود را عطا کنیم. برای ما بخشیدن تمام دارایی خود در راه این ولایت چیزی نیست.
چرا امام رضا علیه آلاف تحیۀ و الثناء آن‌قدر در روز غدیر [انگشتر، کفش، لباس، هدایا و…] بخشیدند؟ حضرت فرمودند: چون جدّم حضرت حسین بن علی سلام الله علیهما این روایت را فرمودند.
حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه در ادامه خطبه فرمودند: «وَ مَا تَنَالُهُ اَلْقُدْرَةُ مِنِ اِسْتِطَاعَتِکمْ وَ عَلَی حَسَبِ إِمْکانِکمْ» امروز به اندازه توان خود هزینه کنید. (زهی جود. فدای کرم شما بشوم.)
«فَالدِّرْهَمُ فِیهِ بِمِائَةِ أَلْفِ دِرْهَمٍ» من در روز غدیر به ازای هر درهمی که شما خرج کنید، صد هزار درهم حساب می‌کنم «وَ اَلْمَزِیدُ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ» خداوند متعال بیش از این با شما حساب می‌کند.
در بعضی از روایات آمده است که «روزهِ روز عید غدیر» معادل روزه کل عمر دنیا است.
حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه فرمودند: «وَ صَوْمُ هَذَا اَلْیوْمِ مِمَّا نَدَبَ اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیهِ وَ جَعَلَ اَلْجَزَاءَ اَلْعَظِیمَ کفَالَةً عَنْهُ حَتَّی لَوْ تَعَبَّدَ لَهُ عَبْدٌ مِنَ اَلْعَبِیدِ فِی اَلشَّبِیبَةِ مِنِ اِبْتِدَاءِ اَلدُّنْیا إِلَی تَقَضِّیهَا»
خداوند متعال جزای عظیمی برای روزه روز غدیر مقرر فرمود تا آن اندازه که اگر بنده‌ای از بندگان از اول دنیا تا آخر دنیا روزها را روزه بدارد و شب‌ها را به عبادت بایستد، ثوابش برابری با روزه روز غدیر نکند.
حضرت این عبارات نورانی را به اندازه فهمِ غیر شیعیانِ مسجد کوفه بیان می‌فرمایند. «وَ اَلْمَزِیدُ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»
کسانی که توانایی گرفتن روزه را دارند، خوشا به حالشان…
این کار را هم روزه‌داران و هم کسانی که توانایی روزه گرفتن ندارند، می‌توانند انجام دهند. حضرت فرمودند: «وَ مَنْ أَسْعَفَ أَخَاهُ مُبْتَدِئاً وَ بَرَّهُ رَاغِباً فَلَهُ کأَجْرِ مَنْ صَامَ هَذَا اَلْیوْمَ وَ قَامَ لَیلَتَهُ» دلِ مؤمنی را قبل از اینکه مؤمنی از شما درخواست کند، شاد کنید. اگر فقیری را می‌شناسید، امروز پولی به حسابِ بانکی او واریز کنید. اگر دو نفر با هم قهر هستند بدون آنکه از شما درخواست کنند آنها را با هم آشتی بدهید. اگر با همسر، پدر، برادر یا هر فرد دیگری مشکل دارید به عشقِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه به او بگوید: من اشتباه کردم. حضرت فرمودند که در این صورت خداوند متعال، اجر روزه روز غدیر و عبادت شبِ عید غدیر را به او عطا می‌کنند.
حضرت در ادامه فرمودند: اگر کسی در روز غدیر افطاری بدهد «وَ مَنْ فَطَّرَ مُؤْمِناً فِی لَیلَتِهِ فَکأَنَّمَا فَطَّرَ فِئَاماً وَ فِئَاماً و َعُدُّهَا بِیدِهِ عَشَرَةً» کسی که مؤمنی را در عید غدیر افطار دهد مانند کسی است که فئامی و فئامی را افطار داده است و با دستِ مبارکِ خود تا 10 فئام شمرد. یک نفر از جای برخاست و پرسید: یا امیرالمؤمنین! فئام چیست؟
اگر کسی با این پاسخ حضرت تشویق نشود، با هیچ‌چیزی تشویق نمی‌شود.
حضرت فرمود: صد هزار پیغمبر و صد هزار صدیق و شهید.
رأس انبیاء صلوات الله علیهم اجمعین؛ خاتم انبیاء حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم هستند. آیا دوست دارید که سفره‌ای برپا کنید که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم بر سر آن سفره بنشینند؟
رأس صدیقین؛ حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب سلام الله علیه و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هستند. اگر دوست دارید که بر سر سفره شما حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بنشینند، روز غدیر ولو به خانواده خود افطاری دهید.
امام رضا علیه آلاف تحیۀ و الثناء به احمد بن ابی‌نصر بَزَنْطی فرمودند: ای ابی نصر! بکوش خود را در روز غدیر هر کجا که هستی، به نجف برسانی.
یا امیرالمؤمنین!
گر چه دوریم به یاد تو قدح می‌گیریم بعد منزل نبود در سفر روحانی
ما خیلی دوست داشتیم که نجف باشیم…
حضرت فرمودند: این اجر کسی است که به یک مؤمن را غذا بدهد «فَکیفَ بِمَنْ تَکفَّلَ عَدَداً مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ» حال پس چگونه خواهد بود فردی که در روز غدیر به عده‌ای از مؤمنین و مؤمنات غذا دهد «وَ أَنَا ضَمِینُهُ عَلَی اَللَّهِ تَعَالَی اَلْأَمَانَ مِنَ اَلْکفْرِ وَ اَلْفَقْرِ» خودم ضمانت می‌کنم که در دنیا ثبات ایمان داشته باشد و دچار فقر نشود.
حضرت فرمودند: اگر کسی در روز غدیر، دلِ برادر خود را شاد کند «أَنَا ضَمِینُهُ عَلَی اَللَّهِ تَعَالَی» خودم تضمین می‌کنم. دیگر باید چه کار می‌کردند؟
حضرت سیدالشهداء سلام الله علیه می‌فرمایند: خطبه تمام شد و حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه با فرزندان و شیعیانِ خود به خانه برادرم أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِی علیه آلاف تحیۀ و الثناء آمدند.
حضرت سیدالشهداء سلام الله علیه هم فضیلت حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله علیه و هم فضیلت برادر خود امام حسن علیه آلاف تحیۀ و الثناء را فرمودند.
حضرت سیدالشهداء سلام الله علیه هر شبِ جمعه زائرِ قبرِ مطهرِ امام حسن علیه آلاف تحیۀ و الثناء است.
حضرت سیدالشهداء سلام الله علیه می‌فرمایند: غنی و فقیر از خانه امام حسن علیه آلاف تحیۀ و الثناء با «رِفْدِهِ»؛ قدح بزرگ خارج می‌شدند.
توسّل به امام حسن مجتبی صلوات الله علیه
یا امام حسن (علیه آلاف تحیۀ و الثناء)! «ضَیفُک بِبَابِک» امروز پدر، برادران و شیعیانِ شما، میهمان شما بودند، ما هم آمدیم اینجا به دنبال میهمانی شما. «ضَیفُک بِبَابِک، عُبَیْدُکَ بِفِنَائِکَ، مِسْکِینُکَ بِفِنَائِکَ»…
یا امام حسن (علیه آلاف تحیۀ و الثناء)! شما اولین فردی بودید که فرمودید: «لاَ یوْمَ کیوْمِک یا أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ»[34] اجرِ جمع شدن امروز ما را سربازی در راه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و عزاداریِ باشکوه و موردقبول محرمِ پیش‌رو قرار بده.
«الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ وَ الْعَنْ أعْداءَهُم أجْمَعِینَ»
[1]– سوره غافر، آیه 44.
[2]– سوره طه، آیات 25 تا 28.
[3]– الصّحیفة السّجّادیّة، ص 98.
[4] – مناقب آل أبی طالب علیهم السلام (لابن شهرآشوب)، جلد ۳، صفحه ۲۸۲.
[5] – أبوتمّام الطائی (وفات 231 هجری). گر تو پدر یتیمانی، ای کاش همهٔ مایتیم بودیم.
[6] – سوره مبارکه بقره، آیه 3.
[7] – بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد ۳۸، صفحه ۲۲۳. (…یا بَنِی عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ إِنِّی وَ اَللَّهِ مَا أَعْلَمُ شَابّاً فِی اَلْعَرَبِ جَاءَ قَوْمَهُ بِأَفْضَلَ مِمَّا جِئْتُکمْ بِهِ إِنِّی قَدْ جِئْتُکمْ بِخَیرِ اَلدُّنْیا وَ اَلْآخِرَةِ وَ قَدْ أَمَرَنِی اَللَّهُ تَبَارَک وَ تَعَالَی أَنْ أَدْعُوَکمْ فَأَیکمْ یؤَازِرُنِی عَلَی أَمْرِی عَلَی أَنْ یکونَ أَخِی وَ وَصِیی وَ خَلِیفَتِی فِیکمْ فَأَحْجَمَ اَلْقَوْمُ عَنْهَا جَمِیعاً قَالَ قُلْتُ وَ إِنِّی لَأَحْدَثُهُمْ سِنّاً وَ أَرْمَضُهُمْ عَیناً وَ أَعْظَمُهُمْ بَطْناً وَ أَحْمَشُهُمْ سَاقاً قُلْتُ أَنَا یا نَبِی اَللَّهِ أَکونُ وَزِیرَک عَلَیهِ فَأَخَذَ بِرَقَبَتِی ثُمَّ قَالَ هَذَا أَخِی وَ وَصِیی وَ خَلِیفَتِی فِیکمْ فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِیعُوا فَقَامَ اَلْقَوْمُ یضْحَکونَ وَ یقُولُونَ لِأَبِی طَالِبٍ قَدْ أَمَرَک أَنْ تَسْمَعَ لِعَلِی وَ تُطِیعَ…)
[8] – بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد ۴۰، صفحه ۸۷. (قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ: أَنَا مَدِینَةُ اَلْعِلْمِ وَ عَلِی بَابُهَا فَمَنْ أَرَادَ اَلْمَدِینَةَ فَلْیأْتِ اَلْبَابَ وَ قَالَ أَقْضَاکمْ عَلِی)
[9] – سلیمان بن ابراهیم قندوزی، ینابیع الموده (بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات) جلد 2، صفحه 83، باب 56. (… وَ اِنَ اللّهَ اَعْطَی مُوسَی الْعَصَاءَ، وَ اِبْرَاهِیمَ بَرْدَ النّارِ، وَ عِیسَی اَلْکَلَمَاتِ یُحیِی بِهَا الْمَوتَی وَ اَعْطانَی هَذَا عَلیّا وَ لِکُلّ نَبیٍّ آیةٌ وَهَذَا آیَةُ رَبِّی…)
[10] – سوره مبارکه طه، آیه 20.
[11] – کافی، جلد 8، صفحه 106.
[12] – بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد ۴۰، صفحه ۶۴.
[13] – خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، جلد 8، صفحه ۲۸۴. شجری جرجانی، یحیی بن حسین، الامالی و هی المعروفة بالامالی الخمیسیة، جلد 1، صفحه ۱۹۲. تاریخ مدینة دمشق نویسنده: ابن عساکر، جلد: 42 صفحه: 233.
[14] – سوره مبارکه مائده، آیه 67. (یا أَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیک مِنْ رَبِّک ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ یعْصِمُک مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا یهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِینَ)
[15] – بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد ۳۸، صفحه ۱۴۹.
[16] – بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلدد 35، صفحه 184.
[17] – سوره مبارکه مائده، آیه 55. (به اتفاق مفسران مراد از این آیه حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب صلوات الله است که حضرت در حین رکوع انگشتری خود را به عنوان صدقه به فقیری بخشیدند.)
[18] – زادالمعاد، صفحه 424.
[19] – الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، جلد ۱، صفحه ۱۷۹.
[20] – سنن ابی داود، جلد 4، صفحه 106.
[21] – سوره مبارکه معارج، آیه 1.
[22] – نهایه ابن اثیر، جلد 2، صفحه 345– نظم دررالسمطین، صفحه 112– ریاض النضره، جلد 2، صفحه 162. (کان له عمامه تسمی السحاب فوهبها علی بن ابی طالب –کرم الله وجه – فکان ربما طلع علیه علی –کرم الله وجه – فیقول علی الله علیه و آله وسلم: اتاکم علی فی السحاب یعنی عمامته آلتی وهبها له.)
[23] – نهج البلاغه، نامه 62.
[24] – بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد ۳۷، صفحه ۱۷۳.
[25] – الکافی، جلد 1، صفحه 198.
[26] – صحیح مسلم، جلد 4، صفحه 1764. (وَحَدَّثَنَا أَبُو بَکرِ بْنُ أَبِی شَیبَةَ، وَأَبُو کرَیبٍ، قَالَا: حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِیةَ، ح وَحَدَّثَنَا أَبُو سَعِیدٍ الْأَشَجُّ، حَدَّثَنَا وَکیعٌ، کلَاهُمَا عَنِ الْأَعْمَشِ، بِهَذَا الْإِسْنَادِ، وَفِی حَدِیثِهِمَا وَلَا یقُلِ الْعَبْدُ لِسَیدِهِ مَوْلَای وَزَادَ فِی حَدِیثِ أَبِی مُعَاوِیةَ فَإِنَّ مَوْلَاکمُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ)
[27] – عیون أخبار، جلد 2، صفحه 272.
[28] – بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد ۳۹، صفحه ۲۱۴.
[29] – سوره مبارکه اسراء، آیه 71.
[30] – بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد ۲۱، صفحه ۳. (رَوَی اَلْبُخَارِی وَ مُسْلِمٌ عَنْ قُتَیبَةَ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ یعْقُوبَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ اَلْإِسْکنْدَرَانِی عَنْ أَبِی حَازِمٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ سَهْلٍ: أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ قَالَ یوْمَ خَیبَرَ لَأُعْطِینَّ هَذِهِ اَلرَّایةَ غَداً رَجُلاً یفْتَحُ اَللَّهُ عَلَی یدَیهِ یحِبُّ اَللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یحِبُّهُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ قَالَ فَبَاتَ اَلنَّاسُ یدُوکونَ بِجُمْلَتِهِمْ أَیهُمْ یعْطَاهَا فَلَمَّا أَصْبَحَ اَلنَّاسُ غَدَوْا عَلَی رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ – کلُّهُمْ یرْجُونَ أَنْ یعْطَاهَا فَقَالَ أَینَ عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ فَقَالُوا یا رَسُولَ اَللَّهِ هُوَ یشْتَکی عَینَیهِ قَالَ فَأَرْسِلُوا إِلَیهِ فَأُتِی بِهِ فَبَصَقَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ فِی عَینَیهِ وَ دَعَا لَهُ فَبَرَأَ کأَنْ لَمْ یکنْ بِهِ وَجَعٌ فَأَعْطَاهُ اَلرَّایةَ فَقَالَ عَلِی یا رَسُولَ اَللَّهِ أُقَاتِلُهُمْ حَتَّی یکونُوا مِثْلَنَا قَالَ اِنْفِذْ عَلَی رِسْلِک حَتَّی تَنْزِلَ بِسَاحَتِهِمْ ثُمَّ اُدْعُهُمْ إِلَی اَلْإِسْلاَمِ وَ أَخْبِرْهُمْ بِمَا یجِبُ عَلَیهِمْ مِنْ حَقِّ اَللَّهِ فَوَ اَللَّهِ لَأَنْ یهْدِی اَللَّهُ بِک رَجُلاً وَاحِداً خَیرٌ مِنْ أَنْ یکونَ لَک حُمْرُ اَلنَّعَمِ. قَالَ سَلَمَةُ فَبَرَزَ مَرْحَبٌ وَ هُوَ یقُولُ قَدْ عَلِمَتْ خَیبَرُ أَنِّی مَرْحَبٌ اَلْأَبْیاتِ. فَبَرَزَ لَهُ عَلِی عَلَیهِ السَّلاَمُ وَ هُوَ یقُولُ أَنَا اَلَّذِی سَمَّتْنِی أُمِّی حَیدَرَةَکلَیثِ غَابَاتٍ کرِیهِ اَلْمَنْظَرَةِ أُوفِیهِمُ بِالصَّاعِ کیلَ اَلسَّنْدَرَةِ فَضَرَبَ مَرْحَباً فَفَلَقَ رَأْسَهُ فَقَتَلَهُ وَ کانَ اَلْفَتْحُ عَلَی یدِهِ – أَوْرَدَهُ مُسْلِمٌ فِی اَلصَّحِیحِ)
[31] – مصباح المتهجد، جلد ۲، صفحه ۷۵۲. (أَخْبَرَنَا جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَی اَلتَّلَّعُکبَرِی قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَلِی بْنُ أَحْمَدَ اَلْخُرَاسَانِی اَلْحَاجِبُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَةَ سَبْعٍ وَ ثَلاَثِینَ وَ ثَلاَثِمِائَةٍ قَالَ حَدَّثَنَا سَعِیدُ بْنُ هَارُونَ أَبُو عُمَرَ اَلْمَرْوَزِی وَ قَدْ زَادَ عَلَی اَلثَّمَانِینَ سَنَةً قَالَ حَدَّثَنَا اَلْفَیاضُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ اَلطَّرَسُوسِی بِطُوسَ سَنَةَ تِسْعٍ وَ خَمْسِینَ وَ مِائَتَینِ وَ قَدْ بَلَغَ اَلتِّسْعِینَ: أَنَّهُ شَهِدَ أَبَا اَلْحَسَنِ عَلِی بْنَ مُوسَی اَلرِّضَا عَلَیهِ السَّلاَمُ فِی یوْمِ اَلْغَدِیرِ وَ بِحَضْرَتِهِ جَمَاعَةٌ مِنْ خَاصَّتِهِ قَدِ اِحْتَبَسَهُمْ لِلْإِفْطَارِ وَ قَدْ قَدَّمَ إِلَی مَنَازِلِهِمْ اَلطَّعَامَ وَ اَلْبِرَّ وَ اَلصِّلاَتِ وَ اَلْکسْوَةَ حَتَّی اَلْخَوَاتِیمَ وَ اَلنِّعَالَ وَ قَدْ غَیرَ مِنْ أَحْوَالِهِمْ وَ أَحْوَالِ حَاشِیتِهِ وَ جُدِّدَتْ لَهُ آلَةٌ غَیرُ اَلْآلَةِ اَلَّتِی جَرَی اَلرَّسْمُ بِابْتِذَالِهَا قَبْلَ یوْمِهِ وَ هُوَ یذْکرُ فَضْلَ اَلْیوْمِ وَ قِدَمَهُ فَکانَ مِنْ قَوْلِهِ عَلَیهِ السَّلاَمُ حَدَّثَنِی اَلْهَادِی أَبِی قَالَ حَدَّثَنِی جَدِّی اَلصَّادِقُ قَالَ حَدَّثَنِی اَلْبَاقِرُ قَالَ حَدَّثَنِی سَیدُ اَلْعَابِدِینَ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی اَلْحُسَینُ قَالَ اِتَّفَقَ فِی بَعْضِ سِنِی أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیهِ السَّلاَمُ اَلْجُمُعَةُ وَ اَلْغَدِیرُ فَصَعِدَ اَلْمِنْبَرَ عَلَی خَمْسِ سَاعَاتٍ مِنْ نَهَارِ ذَلِک اَلْیوْمِ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَی عَلَیهِ حَمْداً لَمْ یسْمَعْ بِمِثْلِهِ وَ أَثْنَی عَلَیهِ ثَنَاءً لَمْ یتَوَجَّهْ إِلَیهِ غَیرُهُ فَکانَ مَا حُفِظَ مِنْ ذَلِک اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِی جَعَلَ اَلْحَمْدَ مِنْ غَیرِ حَاجَةٍ مِنْهُ إِلَی حَامِدِیهِ طَرِیقاً مِنْ طُرُقِ اَلاِعْتِرَافِ بِلاَهُوتِیتِهِ وَ صَمَدَانِیتِهِ وَ رَبَّانِیتِهِ وَ فَرْدَانِیتِهِ وَ سَبَباً إِلَی اَلْمَزِیدِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ مَحَجَّةً لِلطَّالِبِ مِنْ فَضْلِهِ وَ کمَّنَ فِی إِبْطَانِ اَللَّفْظِ حَقِیقَةَ اَلاِعْتِرَافِ لَهُ بِأَنَّهُ اَلْمُنْعِمُ عَلَی کلِّ حَمْدٍ بِاللَّفْظِ وَ إِنْ عَظُمَ وَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیک لَهُ شَهَادَةً نُزِعَتْ عَنْ إِخْلاَصِ اَلطَّوِی وَ نُطْقَ اَللِّسَانِ بِهَا عِبَارَةً عَنْ صِدْقٍ خَفِی أَنَّهُ اَلْخٰالِقُ اَلْبٰارِئُ اَلْمُصَوِّرُ لَهُ اَلْأَسْمٰاءُ اَلْحُسْنیٰ لَیسَ کمِثْلِهِ شَیءٌ إِذْ کانَ اَلشَّیءُ مِنْ مَشِیتِهِ فَکانَ لاَ یشْبِهُهُ مُکوَّنُهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اِسْتَخْلَصَهُ فِی اَلْقِدَمِ عَلَی سَائِرِ اَلْأُمَمِ عَلَی عِلْمٍ مِنْهُ اِنْفَرَدَ عَنِ اَلتَّشَاکلِ وَ اَلتَّمَاثُلِ مِنْ أَبْنَاءِ اَلْجِنْسِ وَ اِنْتَجَبَهُ آمِراً وَ نَاهِیاً عَنْهُ أَقَامَهُ فِی سَائِرِ عَالَمِهِ فِی اَلْأَدَاءِ مَقَامَهُ إِذْ کانَ لاٰ تُدْرِکهُ اَلْأَبْصٰارُ وَ لاَ تَحْوِیهِ خَوَاطِرُ اَلْأَفْکارِ وَ لاَ تُمَثِّلُهُ غَوَامِضُ اَلظِّنَنِ فِی اَلْأَسْرَارِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ اَلْمَلِک اَلْجَبَّارُ قَرَنَ اَلاِعْتِرَافَ بِنُبُوَّتِهِ بِالاِعْتِرَافِ بِلاَهُوتِیتِهِ وَ اِخْتَصَّهُ مِنْ تَکرِمَتِهِ بِمَا لَمْ یلْحَقْهُ فِیهِ أَحَدٌ مِنْ بَرِیتِهِ فَهُوَ أَهْلُ ذَلِک بِخَاصَّتِهِ وَ خَلَّتِهِ إِذْ لاَ یخْتَصُّ مَنْ یشُوبُهُ اَلتَّغْییرُ وَ لاَ یخَالِلُ مَنْ یلْحَقُهُ اَلتَّظْنِینُ وَ أَمَرَ بِالصَّلاَةِ عَلَیهِ مَزِیداً فِی تَکرِمَتِهِ وَ طَرِیقاً لِلدَّاعِی إِلَی إِجَابَتِهِ فَصَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ کرَّمَ وَ شَرَّفَ وَ عَظَّمَ مَزِیداً لاَ یلْحَقُهُ اَلتَّنْفِیدُ وَ لاَ ینْقَطِعُ عَلَی اَلتَّأْبِیدِ وَ أَنَّ اَللَّهَ تَعَالَی اِخْتَصَّ لِنَفْسِهِ بَعْدَ نَبِیهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ مِنْ بَرِیتِهِ خَاصَّةً عَلاَّهُمْ بِتَعْلِیتِهِ وَ سَمَا بِهِمْ إِلَی رُتْبَتِهِ وَ جَعَلَهُمُ اَلدُّعَاةَ بِالْحَقِّ إِلَیهِ وَ اَلْأَدِلاَّءَ بِالْإِرْشَادِ عَلَیهِ لِقَرْنٍ قَرْنٍ وَ زَمَنٍ زَمَنٍ أَنْشَأَهُمْ فِی اَلْقِدَمِ قَبْلَ کلِّ مَذْرُوٍّ وَ مَبْرُوٍّ أَنْوَاراً أَنْطَقَهَا بِتَحْمِیدِهِ وَ أَلْهَمَهَا شُکرَهُ وَ تَمْجِیدَهُ وَ جَعَلَهَا اَلْحُجَجَ عَلَی کلِّ مُعْتَرِفٍ لَهُ بِمَلَکةِ اَلرُّبُوبِیةِ وَ سُلْطَانِ اَلْعُبُودِیةِ وَ اِسْتَنْطَقَ بِهَا اَلْخَرَسَاتِ بِأَنْوَاعِ اَللُّغَاتِ بُخُوعاً لَهُ فَإِنَّهُ فَاطِرُ اَلْأَرَضِینَ وَ اَلسَّمَاوَاتِ وَ أَشْهَدَهُمْ خَلْقَهُ وَ وَلاَّهُمْ مَا شَاءَ مِنْ أَمْرِهِ جَعَلَهُمُ تَرَاجِمَ مَشِیتِهِ وَ أَلْسُنَ إِرَادَتِهِ عَبِیداً لاٰ یسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ یعْمَلُونَ `یعْلَمُ مٰا بَینَ أَیدِیهِمْ وَ مٰا خَلْفَهُمْ وَ لاٰ یشْفَعُونَ إِلاّٰ لِمَنِ اِرْتَضیٰ وَ هُمْ مِنْ خَشْیتِهِ مُشْفِقُونَ یحْکمُونَ بِأَحْکامِهِ وَ یسْتَنُّونَ بِسُنَّتِهِ وَ یعْتَمِدُونَ حُدُودَهُ وَ یؤَدُّونَ فَرْضَهُ وَ لَمْ یدَعِ اَلْخَلْقَ فِی بُهَمٍ صُمّاً وَ لاَ فِی عَمْیاءَ بُکماً بَلْ جَعَلَ لَهُمْ عُقُولاً مَازَجَتْ شَوَاهِدَهُمْ وَ تَفَرَّقَتْ فِی هَیاکلِهِمْ وَ حَقَّقَهَا فِی نُفُوسِهِمْ وَ اِسْتَعْبَدَ لَهَا حَوَاسَّهُمْ فَقَرَّرَ بِهَا عَلَی أَسْمَاعٍ وَ نَوَاظِرَ وَ أَفْکارٍ وَ خَوَاطِرَ أَلْزَمَهُمْ بِهَا حُجَّتَهُ وَ أَرَاهُمْ بِهَا مَحَجَّتَهُ وَ أَنْطَقَهُمْ عَمَّا شَهِدَ بِأَلْسُنٍ ذَرِبَةٍ بِمَا قَامَ فی‌ها مِنْ قُدْرَتِهِ وَ حِکمَتِهِ وَ بَینَ عِنْدَهُمْ بِهَا لِیهْلِک مَنْ هَلَک عَنْ بَینَةٍ وَ یحْییٰ مَنْ حَی عَنْ بَینَةٍ وَ إِنَّ اَللّٰهَ لَسَمِیعٌ عَلِیمٌ بَصِیرٌ شَاهِدٌ خَبِیرٌ ثُمَّ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَی جَمَعَ لَکمْ مَعْشَرَ اَلْمُؤْمِنِینَ فِی هَذَا اَلْیوْمِ عِیدَینِ عَظِیمَینِ کبِیرَینِ لاَ یقُومُ أَحَدُهُمَا إِلاَّ بِصَاحِبِهِ لِیکمِلَ عِنْدَکمْ جَمِیلَ صَنِیعَتِهِ وَ یقِفَکمْ عَلَی طَرِیقِ رُشْدِهِ وَ یقْفُو بِکمْ آثَارَ اَلْمُسْتَضِیئِینَ بِنُورِ هِدَایتِهِ وَ یشْمَلَکمْ مِنْهَاجَ قَصْدِهِ وَ یوَفِّرَ عَلَیکمْ هَنِیءَ رِفْدِهِ فَجَعَلَ اَلْجُمُعَةَ مَجْمَعاً نَدَبَ إِلَیهِ لِتَطْهِیرِ مَا کانَ قَبْلَهُ وَ غَسْلِ مَا کانَ أَوْقَعَتْهُ مَکاسِبُ اَلسَّوْءِ مِنْ مِثْلِهِ إِلَی مِثْلِهِ وَ ذِکرَی لِلْمُؤْمِنِینَ وَ تِبْیانِ خَشْیةِ اَلْمُتَّقِینَ وَ وَهَبَ مِنْ ثَوَابِ اَلْأَعْمَالِ فِیهِ أَضْعَافَ مَا وَهَبَ لِأَهْلِ طَاعَتِهِ فِی اَلْأَیامِ قَبْلَهُ وَ جَعَلَهُ لاَ یتِمُّ إِلاَّ بِالاِیتِمَارِ لِمَا أُمِرَ بِهِ وَ اَلاِنْتِهَاءِ عَمَّا نُهِی عَنْهُ وَ اَلْبُخُوعِ بِطَاعَتِهِ فِیمَا حَثَّ عَلَیهِ وَ نَدَبَ إِلَیهِ فَلاَ یقْبَلُ تَوْحِیدَهُ إِلاَّ بِالاِعْتِرَافِ لِنَبِیهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ بِنُبُوَّتِهِ وَ لاَ یقْبَلُ دَیناً إِلاَّ بِوَلاَیةِ مَنْ أَمَرَ بِوَلاَیتِهِ وَ لاَ تَنْتَظِمُ أَسْبَابُ طَاعَتِهِ إِلاَّ بِالتَّمَسُّک بِعِصَمِهِ وَ عِصَمِ أَهْلِ وَلاَیتِهِ فَأَنْزَلَ عَلَی نَبِیهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ فِی یوْمَ اَلدَّوْحِ مَا بَینَ بِهِ عَنْ إِرَادَتِهِ فِی خُلَصَائِهِ وَ ذَوِی اِجْتِبَائِهِ وَ أَمَرَهُ بِالْبَلاَغِ وَ تَرْک اَلْحَفْلِ بِأَهْلِ اَلزَّیغِ وَ اَلنِّفَاقِ وَ ضَمِنَ لَهُ عِصْمَتَهُ مِنْهُمْ وَ کشَفَ مِنْ خَبَایا أَهْلِ اَلرَّیبِ وَ ضَمَائِرِ أَهْلِ اَلاِرْتِدَادِ مَا رَمَزَ فِیهِ فَعَقَلَهُ اَلْمُؤْمِنُ وَ اَلْمُنَافِقُ فَأَعَزَّ مُعِزٌّ وَ ثَبَتَ عَلَی اَلْحَقِّ ثَابِتٌ وَ اِزْدَادَتْ جَهْلَةُ اَلْمُنَافِقِ وَ حَمِیةُ اَلْمَارِقِ وَ وَقَعَ اَلْعَضُّ عَلَی اَلنَّوَاجِدِ وَ اَلْغَمْزُ عَلَی اَلسَّوَاعِدِ وَ نَطَقَ نَاطِقٌ وَ نَعَقَ نَاعِقٌ وَ نَشَقَ نَاشِقٌ وَ اِسْتَمَرَّ عَلَی مَارِقَتِهِ مَارِقٌ وَ وَقَعَ اَلْإِذْعَانُ مِنْ طَائِفَةٍ بِاللِّسَانِ دُونَ حَقَائِقِ اَلْإِیمَانِ وَ مِنْ طَائِفَةٍ بِاللِّسَانِ وَ صِدْقِ اَلْإِیمَانِ وَ کمَّلَ اَللَّهُ دِینَهُ وَ أَقَرَّ عَینَ نَبِیهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُتَابِعِینَ وَ کانَ مَا قَدْ شَهِدَهُ بَعْضُکمْ وَ بَلَغَ بَعْضَکمْ وَ تَمَّتْ کلِمَةُ اَللَّهِ اَلْحُسْنَی اَلصَّابِرِینَ وَ دَمَّرَ اَللَّهُ مَا صَنَعَ فِرْعَوْنُ وَ هَامَانُ وَ قَارُونُ وَ جُنُودُهُ – وَ مٰا کٰانُوا یعْرِشُونَ وَ بَقِیتْ خُثَالَةٌ مِنَ اَلضَّلاَلِ لاَ یأْلُونَ اَلنَّاسَ خَبَالاً یقْصِدُهُمْ اَللَّهُ فِی دِیارِهِمْ وَ یمْحُو اَللَّهُ آثَارَهُمْ وَ یبِیدُ مَعَالِمَهُمْ وَ یعْقِبُهُمْ عَنْ قُرْبِ اَلْحَسَرَاتِ وَ یلْحِقُهُمْ بِمَنْ بَسَطَ أَکفَّهُمْ وَ مَدَّ أَعْنَاقَهُمْ وَ مَکنَهُمْ مِنْ دِینِ اَللَّهِ حَتَّی بَدَّلُوهُ وَ مِنْ حُکمِهِ حَتَّی غَیرُوهُ وَ سَیأْتِی نَصْرُ اَللَّهِ عَلَی عَدُوِّهِ لِحِینِهِ وَ اَللَّهُ لَطِیفٌ خَبِیرٌ وَ فِی دُونِ مَا سَمِعْتُمْ کفَایةٌ وَ بَلاَغٌ فَتَأَمَّلُوا رَحِمَکمُ اَللَّهُ مَا نَدَبَکمُ اَللَّهُ إِلَیهِ وَ حَثَّکمْ عَلَیهِ وَ اِقْصِدُوا شَرْعَهُ وَ اُسْلُکوا نَهْجَهُ – وَ لاٰ تَتَّبِعُوا اَلسُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکمْ عَنْ سَبِیلِهِ إِنَّ هَذَا یوْمٌ عَظِیمُ اَلشَّأْنِ فِیهِ وَقَعَ اَلْفَرَجُ وَ رُفِعَتِ اَلدَّرَجُ وَ وَضَحَتِ اَلْحُجَجُ وَ هُوَ یوْمُ اَلْإِیضَاحِ وَ اَلْإِفْصَاحِ عَنِ اَلْمَقَامِ اَلصُّرَاحِ وَ یوْمُ کمَالِ اَلدِّینِ وَ یوْمُ اَلْعَهْدِ اَلْمَعْهُودِ وَ یوْمُ اَلشَّاهِدِ وَ اَلْمَشْهُودِ وَ یوْمُ تِبْیانِ اَلْعُقُودِ عَنِ اَلنِّفَاقِ وَ اَلْجُحُودِ وَ یوْمُ اَلْبَیانِ عَنْ حَقَائِقِ اَلْإِیمَانِ وَ یوْمُ دَحْرِ اَلشَّیطَانِ وَ یوْمُ اَلْبُرْهَانِ هَذَا یوْمُ اَلْفَصْلِ اَلَّذِی کنْتُمْ تُوعَدُونَ هَذَا یوْمُ اَلْمَلَإِ اَلْأَعْلَی اَلَّذِی أَنْتُمْ عَنْهُ مُعْرِضُونَ هَذَا یوْمُ اَلْإِرْشَادِ وَ یوْمُ مِحْنَةِ اَلْعِبَادِ وَ یوْمُ اَلدَّلِیلِ عَلَی اَلْرُّوَّادِ هَذَا یوْمُ أَبْدَی خَفَایا اَلصُّدُورِ وَ مُضْمَرَاتِ اَلْأُمُورِ هَذَا یوْمُ اَلنُّصُوصِ عَلَی أَهْلِ اَلْخُصُوصِ هَذَا یوْمُ شِیثٍ هَذَا یوْمُ إِدْرِیسَ هَذَا یوْمُ یوشَعَ هَذَا یوْمُ شَمْعُونَ هَذَا یوْمُ اَلْأَمْنِ اَلْمَأْمُونِ هَذَا یوْمُ إِظْهَارِ اَلْمَصُونِ مِنَ اَلْمَکنُونِ هَذَا یوْمُ إِبْلاَءِ اَلسَّرَائِرِ فَلَمْ یزَلْ عَلَیهِ اَلسَّلاَمُ یقُولُ هَذَا یوْمُ هَذَا یوْمُ فَرَاقِبُوا اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اِتَّقُوهُ وَ اِسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِیعُوهُ وَ اِحْذَرُوا اَلْمَکرَ وَ لاَ تُخَادِعُوهُ وَ فَتِّشُوا ضَمَائِرَکمْ وَ لاَ تُوَارِبُوهُ وَ تَقَرَّبُوا إِلَی اَللَّهِ بِتَوْحِیدِهِ وَ طَاعَةِ مَنْ أَمَرَکمْ أَنْ تُطِیعُوهُ – وَ لاٰ تُمْسِکوا بِعِصَمِ اَلْکوٰافِرِ وَ لاَ یجَنِّحُ بِکمُ اَلْغَی فَتَضِلُّوا عَنْ سَبِیلِ اَلرَّشَادِ بِاتِّبَاعِ أُولَئِک اَلَّذِینَ ضَلُّوا وَ أَضَلُّوا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ مِنْ قَائِلٍ فِی طَائِفَةٍ ذَکرَهُمْ بِالذَّمِّ فِی کتَابِهِ – إِنّٰا أَطَعْنٰا سٰادَتَنٰا وَ کبَرٰاءَنٰا فَأَضَلُّونَا اَلسَّبِیلاَ `رَبَّنٰا آتِهِمْ ضِعْفَینِ مِنَ اَلْعَذٰابِ وَ اِلْعَنْهُمْ لَعْناً کبِیراً وَ قَالَ تَعَالَی وَ إِذْ یتَحٰاجُّونَ فِی اَلنّٰارِ فَیقُولُ اَلضُّعَفٰاءُ لِلَّذِینَ اِسْتَکبَرُوا إِنّٰا کنّٰا لَکمْ تَبَعاً – فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنّٰا مِنْ عَذٰابِ اَللّٰهِ مِنْ شَیءٍ قٰالُوا لَوْ هَدٰانَا اَللّٰهُ لَهَدَینٰاکمْ أَ فَتَدْرُونَ اَلاِسْتِکبَارُ مَا هُوَ – هُوَ تَرْک اَلطَّاعَةِ لِمَنْ أُمِرُوا بِطَاعَتِهِ وَ اَلتَّرَفُّعُ عَلَی مَنْ نَدَبُوا إِلَی مُتَابَعَتِهِ وَ اَلْقُرْآنُ ینْطِقُ مِنْ هَذَا عَنْ کثِیرٍ أَنْ تُدَبِّرَهُ مُتَدَبِّرٌ زَجْرَهُ وَ وَعْظَهُ وَ اِعْلَمُوا أَیهَا اَلْمُؤْمِنُونَ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ – إِنَّ اَللّٰهَ یحِبُّ اَلَّذِینَ یقٰاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفًّا کأَنَّهُمْ بُنْیٰانٌ مَرْصُوصٌ أَ تَدْرُونَ مَا سَبِیلُ اَللَّهِ وَ مَنْ سَبِیلُهُ وَ مَنْ صِرَاطُ اَللَّهِ وَ مَنْ طَرِیقُهُ أَنَا صِرَاطُ اَللَّهِ اَلَّذِی مَنْ لَمْ یسْلُکهُ بِطَاعَةِ اَللَّهِ فِیهِ هُوِی بِهِ إِلَی اَلنَّارِ وَ أَنَا سَبِیلُهُ اَلَّذِی نَصَبَنِی لِلاِتِّبَاعِ بَعْدَ نَبِیهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ أَنَا قَسِیمُ اَلْجَنَّةِ وَ اَلنَّارِ وَ أَنَا حُجَّةُ اَللَّهِ عَلَی اَلْفُجَّارِ وَ نُورُ اَلْأَنْوَارِ فَانْتَبِهُوا عَنْ رَقْدَةِ اَلْغَفْلَةِ وَ بَادِرُوا بِالْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ اَلْأَجَلِ وَ سٰابِقُوا إِلیٰ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکمْ قَبْلَ أَنْ یضْرَبَ بِالسُّورِ بِبَاطِنِ اَلرَّحْمَةِ وَ ظَاهِرِ اَلْعَذَابِ فَتُنَادَوْنَ فَلاَ یسْمَعُ نِدَاؤُکمْ وَ تَضِجُّونَ فَلاَ یحْفَلُ بِضَجِیجِکمْ وَ قَبْلَ أَنْ تَسْتَغِیثُوا فَلاَ تُغَاثُوا سَارِعُوا إِلَی اَلطَّاعَاتِ قَبْلَ فَوْتِ اَلْأَوْقَاتِ فَکانَ قَدْ جَاءَکمْ هَادِمُ اَللَّذَّاتِ فَلاَ مَنَاصَ نَجَاءٍ وَ لاَ مَحِیصَ تَخْلِیصٍ عُودُوا رَحِمَکمُ اَللَّهُ بَعْدَ اِنْقِضَاءِ مَجْمَعِکمْ بِالتَّوْسِعَةِ عَلَی عِیالِکمْ وَ اَلْبِرِّ بِإِخْوَانِکمْ وَ اَلشُّکرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی مَا مَنَحَکمْ وَ أَجْمِعُوا یجْمَعِ اَللَّهُ شَمْلَکمْ وَ تَبَارُّوا یصِلِ اَللَّهُ أُلْفَتَکمْ وَ تَهَادَوْا نِعَمَ اَللَّهِ کمَا مَنَّاکمْ بِالثَّوَابِ فِیهِ عَلَی أَضْعَافَ اَلْأَعْیادِ قَبْلَهُ وَ بَعْدَهُ إِلاَّ فِی مِثْلِهِ وَ آلبر فِیهِ یثْمِرُ اَلْمَالَ وَ یزِیدُ فِی اَلْعُمُرِ وَ اَلتَّعَاطُفُ فِیهِ یقْتَضِی رَحْمَةَ اَللَّهِ وَ عَطْفَهُ وَ هَیئُوا لِإِخْوَانِکمْ وَ عِیالِکمْ عَنْ فَضْلِهِ بِالْجُهْدِ مِنْ جُودِکمْ وَ بِمَا تَنَالُهُ اَلْقُدْرَةُ مِنِ اِسْتِطَاعَتِکمْ وَ أَظْهِرُوا اَلْبِشْرَ فِیمَا بَینَکمْ وَ اَلسُّرُورَ فِی مُلاَقَاتِکمْ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی مَا مَنَحَکمْ وَ عُودُوا بِالْمَزِیدِ مِنَ اَلْخَیرِ عَلَی أَهْلِ اَلتَّأْمِیلِ لَکمْ وَ سَاوُوا بِکمْ ضُعَفَاءِکمْ فِی مَآکلِکمْ وَ مَا تَنَالُهُ اَلْقُدْرَةُ مِنِ اِسْتِطَاعَتِکمْ وَ عَلَی حَسَبِ إِمْکانِکمْ فَالدِّرْهَمُ فِیهِ بِمِائَةِ أَلْفِ دِرْهَمٍ وَ اَلْمَزِیدُ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ صَوْمُ هَذَا اَلْیوْمِ مِمَّا نَدَبَ اَللَّهُ تَعَالَی إِلَیهِ وَ جَعَلَ اَلْجَزَاءَ اَلْعَظِیمَ کفَالَةً عَنْهُ حَتَّی لَوْ تَعَبَّدَ لَهُ عَبْدٌ مِنَ اَلْعَبِیدِ فِی اَلشَّبِیبَةِ مِنِ اِبْتِدَاءِ اَلدُّنْیا إِلَی تَقَضِّیهَا صَائِماً نَهَارَهَا قَائِماً لیل‌ها إِذَا أَخْلَصَ اَلْمُخْلِصُ فِی صَوْمِهِ لَقَصُرَتْ إِلَیهِ أَیامُ اَلدُّنْیا عَنْ کفَایةٍ وَ مَنْ أَسْعَفَ أَخَاهُ مُبْتَدِئاً وَ بَرَّهُ رَاغِباً فَلَهُ کأَجْرِ مَنْ صَامَ هَذَا اَلْیوْمَ وَ قَامَ لَیلَتَهُ وَ مَنْ فَطَّرَ مُؤْمِناً فِی لَیلَتِهِ فَکأَنَّمَا فَطَّرَ فِئَاماً وَ فِئَاماً یعُدُّهَا بِیدِهِ عَشَرَةً فَنَهَضَ نَاهِضٌ فَقَالَ یا أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ مَا اَلْفِئَامُ قَالَ مِائَةُ أَلْفِ نَبِی وَ صِدِّیقٍ وَ شَهِیدٍ فَکیفَ بِمَنْ تَکفَّلَ عَدَداً مِنَ اَلْمُؤْمِنِینَ وَ اَلْمُؤْمِنَاتِ وَ أَنَا ضَمِینُهُ عَلَی اَللَّهِ تَعَالَی اَلْأَمَانَ مِنَ اَلْکفْرِ وَ اَلْفَقْرِ وَ إِنْ مَاتَ فِی لَیلَتِهِ أَوْ یوْمِهِ أَوْ بَعْدَهُ إِلَی مِثْلِهِ مِنْ غَیرِ اِرْتِکابِ کبِیرَةٍ فَأَجْرُهُ عَلَی اَللَّهِ تَعَالَی وَ مَنِ اِسْتَدَانَ لِإِخْوَانِهِ وَ أَعَانَهُمْ فَأَنَا اَلضَّامِنُ عَلَی اَللَّهِ إِنْ بَقَّاهُ قَضَاهُ وَ إِنْ قَبَضَهُ حَمَلَهُ عَنْهُ وَ إِذَا تَلاَقَیتُمْ فَتَصَافَحُوا بِالتَّسْلِیمِ وَ تَهَانَوُا اَلنِّعْمَةَ فِی هَذَا اَلْیوْمِ وَ لْیبَلِّغِ اَلْحَاضِرُ اَلْغَائِبَ وَ اَلشَّاهِدُ اَلْبَائِنَ وَ لْیعُدِ اَلْغَنِی عَلَی اَلْفَقِیرِ وَ اَلْقَوِی عَلَی اَلضَّعِیفِ أَمَرَنِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی اَللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ بِذَلِک ثُمَّ أَخَذَ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ فِی خُطْبَةِ اَلْجُمُعَةِ وَ جَعَلَ صَلاَةَ جُمُعَتِهِ صَلاَةَ عِیدِهِ وَ اِنْصَرَفَ بِوُلْدِهِ وَ شِیعَتِهِ إِلَی مَنْزِلِ أَبِی مُحَمَّدٍ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِی عَلَیهِ السَّلاَمُ بِمَا أَعَدَّ لَهُ مِنْ طَعَامِهِ وَ اِنْصَرَفَ غَنِیهُمْ وَ فَقِیرُهُمْ بِرِفْدِهِ إِلَی عِیالِهِ.)
[32] – من لا یحضره الفقیه، جلد ۲، صفحه ۶۰۹.
[33] – سوره مبارکه صف، آیه 4.
[34] – بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد ۴۵، صفحه ۲۱۸.